مشهورترین مجسمۀ مصر باستان شبیه کیست؟

به گزارش سفیر سبز به نقل از فرادید ابوالهول بزرگ جیزه یکی از شناخته شده ترین آثار باستانی جهان است. این مجسمه با ارتفاع حدود ۲۰ متر در کنار هرم بزرگ جیزه قرار دارد و حتی اگر از نزدیک آن را ندیده باشید قطعا تصویرش را در صفحات مجازی یا کتاب ها دیده اید.

ابوالهول همان طور که در افسانه های یونانی و مصری (مثل نمایشنامه «ادیپ شهریار» نوشته سوفوکل) آمده موجودی خیالی با بدن شیر و «صورت انسان» است. اما این صورت دقیقا متعلق به چه کسی بوده؟ به عبارت بهتر ابوالهول شبیه کیست؟ برخلاف تصور رایج که این چهره را یک چهرۀ افسانه ای می دانند باستان شناسان معتقدند که این چهره مربوط به یک شخصیت واقعی و به طور خاص مربوط به یکی از فراعنه مصر است. اما کدام فرعون؟

شناسایی شخصیت واقعی پشت چهره ابوالهول به دلایل مختلف سخت است. اول اینکه مصریان باستان تاریخ دقیق و منظمی از خود به جا نگذاشته اند. هرچند باستان شناسی اطلاعات زیادی به ما داده اما هنوز نمی دانیم این مجسمه دقیقاً چه زمانی ساخته شده و چه کسی دستور ساختش را داده است.

بیشتر پژوهشگران می گویند ابوالهول در دوره دودمان چهارم پادشاهی کهن ساخته شده؛ یعنی حدود سال های ۲۶۱۳ تا ۲۴۹۴ پیش از میلاد. اما اختلاف نظر از این جا شروع می شود. برخی اعتقاد دارند فرعون خفره این مجسمه را برای بزرگداشت خود ساخته در حالی که عده ای دیگر می گویند این پروژه به دستور برادرش ردجدف اجرا شده تا یادگاری از پدرشان فرعون خوفو (همان کسی که هرم بزرگ را ساخت) باشد.

یکی دیگر از دلایل دشواری شناسایی چهره ابوالهول این است که این مجسمه در طول قرن ها آسیب زیادی دیده به ویژه در قسمت بینی. گذشته از فرسایش طبیعی (چون تا دهه ۱۹۳۰ تقریباً تا گردن در شن مدفون بود) این مجسمه بارها در جریان درگیری های انسانی آسیب دیده است.

مجسمه ای از جنس دیوریت که پادشاه «خفره» را نشان می دهد؛ سازنده دومین هرم بزرگ در مجموعه جیزه مصر. خفره یکی از فراعنه دودمان چهارم در دوره پادشاهی کهن مصر بود.

با این حال برخی از معتبرترین مصرشناسان از جمله مارک لهنر باستان شناس آمریکایی و زاهی حواس وزیر پیشین گردشگری و آثار باستانی مصر معتقدند که چهره ابوالهول بزرگ از روی چهره فرعون خفره ساخته شده است. این نظریه بر پایه مجموعه ای از کشفیات باستان شناسی شکل گرفته که قدمت آن ها به سال ۱۸۵۳ بازمی گردد؛ زمانی که آگوست ماریِت باستان شناس فرانسوی مجسمه ای هم اندازه انسان از خفره را در نزدیکی ابوالهول کشف کرد.

در جریان همین کاوش ماریِت بقایای جاده ای را نیز یافت که معبد ابوالهول را به هرم خفره (واقع در کنار هرم پدرش خوفو) متصل می کرد. این کشف نیز دلیلی دیگر برای ارتباط احتمالی مجسمه ابوالهول با خفره بود.

شواهد بیشتری نیز در سال ۱۹۸۰ به دست آمد زمانی که مارک لهنر در همکاری با زمین شناس آلمانی تام آینگر نشان داد که برخی از این سازه ها با یک نوع سنگ آهک ساخته شده اند؛ سنگ هایی که درون خود مرجان ها و پلانکتون های فسیل شده دارند.

زاهی حواس در کتاب خود با عنوان کوه های فرعون: داستان ناگفته سازندگان هرم (منتشرشده در سال ۲۰۰۶) نتیجه گیری می کند: «ابوالهول نمایانگر چهره خفره است و بخش جدایی ناپذیری از مجموعه هرم او به شمار می رود».

در حال حاضر این نظریه معتبرترین و پذیرفته شده ترین فرضیه درباره منشأ چهره ابوالهول است.

*بازنشر مطالب شبکه های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه ها منتشر می شود.

پایان خبر سفیر سبز