برای خود و دیگران خودسرانه دارو تجویز نکنیم!

آفتاب نیوز :

خوددرمانی از جمله مشکلات موجود در چرخه درمان و یکی از مهم ترین دلایل مصرف بی رویه دارو در کشور محسوب می شود.  زیاد دیده اید افرادی که بدون مراجعه به پزشک و به صورت خودسر از داروهایی که در منزل دارند یا مراجعه به داروخانه ها و گفتن علایم بیماری خود دارو دریافت کرده و به این شیوه به درمان خود می پردازند. بررسی ها نشان می دهند میزان تجویز داروها با جمعیّت کشور و وضعیت اپیدمیولوژیکِ بیماری ها همخوانی ندارد و نظام دارویی کشور همچنان با مشکل مصرف بی رویه و خودسرانه دارو روبرو است.

خود درمانی و مصرف خودسرانه دارو

معمولا در خود درمانی افراد سعی می کنند بدون مراجعه به پزشک و استفاده از نظر او به درمان بیماری خود بپردازد. متاسفانه رواج این فرهنگ در کشور ما تا حدی است که این روزها کمتر کسی برای بیماری های سطحی به پزشک مراجعه می کند. افراد ترجیح می دهند خودشان با داروهایی که دارند یا به شیوه های مختلف تهیه می کنند، به درمان بیماری خود یا اعضای خانواده شان بپردازند. سرماخوردگی، بدن درد، دردهای شکمی، دندان درد و….از جمله بیماری هایی شایعه ای هستند که افراد، در صورت بروز معمولا خود درمانی می کنند.

عوامل موثر در مصرف خودسرانه دارو

عوامل گوناگونی باعث می شود که افراد ترجیح دهند در صورت بروز بیماری به جای مراجعه به پزشک، به صورت خودسرانه دارو مصرف کنند مواردی چون استفاده از داروهای موجود در منزل و اعتقاد به بی خطر بودن این داروها، گرانی ویزیت پزشکان، تحویل دارو بدون نسخه توسط داروخانه ها و …. از جمله مهم ترین علل مصرف خودسرانه دارو در کشور هستند.

همان طور که گفته شد از جمله علل مصرف خودسرانه دارو در کشور، تحویل دارو بدون نسخه توسط داروخانه هاست. اما بهمن صبور نایب رییس انجمن داروسازان تهران مشکل اصلی را داروخانه ها نمی داند او می گوید:

زمانی که ویزیت یک چشم پزشک منوط به پرداخت پول از سوی بیمار است، در اینجا بیمار دستور می دهد که فلان دارو را بنویس. به جای این که پزشک طبابت کند، خدمتی را با پول انجام می دهد.
حالت بدتر آن در حال حاضر در فضای مجازی اتفاق افتاده است. پلتفرم هایی که از وزارت صمت مجوز گرفتند در سکوهایشان نیاز به حضور پزشک نیست. پولی را پرداخت می کنید بدون این که پزشک شما را ویزیت کند، پزشک که نیست چون نام کاربری و گذرواژه پزشک را خرید و فروش می کنند. متاسفانه بدون این که پزشک شما را ببیند، فقط یک کد ملی می دهید برای شما نسخه می نویسند. این موضوع در حال حاضر یک معضل بزرگ است. با نسخه هایی مواجهه هستیم که همه آن ها فرمایشی هستند، فقط پول آن را پرداخت کن، هر کاری دلت می خواهد انجام می دهند.

مصرف خودسرانه داروها چه عواقبی دارد؟

بسیاری از مردم بدون در نظر گرفتن کارکردهای یک دارو، در شرایط مختلف اقدام به مصرف خودسرانه آن می کنند. این در حالی است که بسیاری از این داروها می تواند عواقب خطرناکی برای آن ها داشته باشد. تداخلات دارویی، مشکلات گوارشی و کبدی، مقاومت بدن در مقابل آنتی بیوتیک ها، مسمومیت های ناخواسته، طولانی شدن درمان و… از مهم ترین این مشکلات هستند.

 صبور در مورد عوارض مصرف خودسرانه دارو، این گونه عنوان می کند: هر دارویی عوارض خاص خود را دارد. اگر داروها با تجویز پزشک و تشخیص بیماری مصرف شود قابل قبول است. ولی نوعا افراد فامیلی به هم مشاوره می دهند و این باعث می شود ما عوارض دارو را خیلی زیاد ببینیم. بر اساس تجربه ای که داشتم نوع داروهای مورد استفاده در مناطق مختلف فرق می کند برای مثال در مناطق شمال شهر داروهای روان گردان و آرام بخش بیشتر مصرف می شود. در مناطق پایین شهر بیشتر به خاطر وضعیت آلودگی و بیماری هایی که وجود دارد بیشترین مصرف آنتی بیوتیک را داریم.
داروهای روانگردان یک خانواده ای از داروهایی مثل کلونازپام و آلپرازولام و داروهای قوی تر از این طیف هستند که معمولا باعث عدم تمرکز و مشکلات خاصی برای بعضی از افراد مخصوصا سالمندان می شود.

نایب رییس انجمن داروسازان تهران در پاسخ به سوالی درباره عوارض مصرف خودسرانه داروها برای کودکان، با تاکید بر آسیب پذیری بالای کودکان می گوید: کودکان قشر خاصی هستند. سیستم دفع و جذب، گوارش و سیستم های مغزی شان کامل نشده است و در سن رشد هستند، بنابراین داروها حتما باید با احتیاط خاص برای آن ها مصرف شود تا با کم ترین عارضه کودکان دوران خود را سپری کنند. عوارضی که در کودکان ایجاد می کند شدت و زمان آن اگر طولانی شود، آسیب آن خیلی بیشتر از یک فرد بالای 15 یا 20 سال است. چرا که بیشترین درصد بدن آن ها از آب است. برخی از داروها در صورت مصرف خودسرانه می توانند برای کودکان فوق العاده سمی باشند.

صبور در پاسخ به سوالی درباره مصرف رایج استامینوفن در بین مردم گفت: استامینوفن داروی پرمصرفی میان مردم است. این در حالی است که مصرف آن برای افراد بزرگسال در مقادیر بالا و بیش از 4 تا 5 روز می تواند سمیت کبدی ایجاد کند. برای بچه ها هم به همین شکل است مقادیر باید کنترل شده و تحت نظر پزشک و دکتر داروساز باشد، تا از سمیت کبدی مخصوصا در کودکان و خردسالان جلوگیری شود.

وی در پایان درباره داروهای گیاهی و نحوه استفاده از آن ها می گوید: داروهای گیاهی درمان نمی کنند. بلکه به روند درمان کمک می کنند. در استفاده از داروهایی که از وزارت بهداشت مجوز و در داروخانه ها قابلیت فروش دارند، مشکلی نمی بینم. اما در استفاده از آن ها هم نباید از آن ور بوم بیافتیم و بگوییم چون گیاهی هستند به هر میزان خورده شوند. بلکه مصرف آن ها هم باید تحت نظر پزشک باشد.