شاخص دندان های پوسیده کودکان در 12 استان بالاتر از میانگین کشوری

آفتاب نیوز :

امروزه پوسیدگی دندانی درمان نشده در دندان های دایمی، شایع ترین بیماری در تمام جوامع بشری است که آثار اجتماعی و اقتصادی گسترده ای دارد. درمان های دندانپزشکی نیز همیشه جزو گران ترین درمان ها در میان تمام بیماری های مزمن بوده است و بار اقتصادی زیادی هم بر افراد و هم بر سیستم های مراقبت بهداشتی تحمیل می کند؛ کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست و لازم است ضمن احصای چالش های حوزه بهداشت دهان و دندان، پیشنهادهای لازم به منظور ارتقای وضعیت موجود تعیین شوند.

بر این اساس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی به بررسی چالش ها و راهکارهای خدمات بهداشتی و درمانی دهان و دندان در ایران پرداخته و در این باره آورده است: چالش های ارتقای سلامت دهان و دندان در سه بُعد بهداشت و پیشگیری، درمان و آموزش دسته بندی شده است. از جمله چالش های حوزه بهداشت و پیشگیری می توان به دانش ناکافی مراقبین سلامت و مادران باردار درخصوص سلامت دهان و دندان، اجتناب از ارایه خدمات دندانپزشکی توسط برخی از دندانپزشکان شاغل در مراکز بهداشتی به مادران باردار (به دلیل عدم وجود راهنمای ارایه خدمات، نداشتن بیمه مسیولیت و ترس از شکایات احتمالی) و ناکافی بودن منابع انسانی مربوط به حوزه بهداشت و پیشگیری در مدارس اشاره کرد.

توزیع نامناسب دندانپزشکان در استان های کشور و همچنین عدم پوشش کافی هزینه های مربوطه توسط بیمه ها از جمله چالش های مهم حوزه درمان است. نبود تعداد کافی هیات علمی و فقدان برنامه اثربخش برای نگهداشت ایشان و همچنین برنامه آموزشی درمان محور، از جمله چالش هایی است که درخصوص حوزه آموزش دندانپزشکی اعلام می شود.

بر اساس نتایج آخرین پیمایش هزینه – درآمد خانوار در سال 1400 در ایران، سهم خدمات دندانپزشکی از کل پرداخت از جیب هزینه های سلامت در سطح کل جمعیت، 21.14 درصد است. بدین ترتیب، پس از دارو (31.84 درصد)، خدمات دندانپزشکی در رتبه دوم سهم پرداخت از جیب کل قرار دارد.

علاوه بر این، در شاخص هزینه های کمرشکن که بر اساس روش سازمان بهداشت جهانی، به صورت بالاتر رفتن پرداخت های مستقیم از جیب از 25 درصد از کل هزینه های مصرفی و 40 درصد از ظرفیت پرداخت خانوار تعریف می شود، در سطح کل جمعیت و خانوارهای شهری، خدمات دندانپزشکی سبب بیشترین مواجهه با هزینه های کمرشکن سلامت بوده اند.

این گزارش تاکید دارد که با وجود گران بودن درمان های دندانپزشکی، حفاظت مالی مردم در برابر هزینه های درمان دندانپزشکی بسیار ناچیز بوده، به گونه ای که افراد نیازمند به درمان را با هزینه های کمرشکن مواجه می کند. همچنین، سلامت دهان و دندان در صورت اجرای برنامه های پیشگیرانه به خصوص در سنین 6 و 12 سالگی ارتقا می یابد.

در این گزارش آمده است که میانگین ملی شاخص دندان های پوسیده، از دست رفته و پُر شده (DMFT) در کودکان 6 و 12 ساله به ترتیب 5.84 و 1.84 است. میانگین DMFT در 12 استان بالاتر از میانگین کشوری است.

کارشناسان این مرکز با اشاره به اینکه اجرای سیاست های بهداشت عمومی برای کاهش نابرابری اجتماعی، می تواند یک عامل تاثیرگذار برای ارتقای سلامت دهان و دندان باشد، معتقدند پیمایش ملی انجام شده در کشور در حوزه شاخص دندان های پوسیده، از دست رفته و پر شده در دندان های اولیه و دایمی نشان داد مسواک زدن بیش از یک بار در روز و استفاده از مراقبت های پیشگیرانه با شاخص یاد شده رابطه منفی و معناداری دارد.

گزارش مرکز پژوهش های مجلس ادامه می دهد که براساس آخرین آمار منتشر شده توسط سازمان نظام پزشکی ایران، سرانه دندانپزشکان عمومی و متخصص در ایران به ترتیب 38 و 6 دندانپزشک در هر 100 هزار نفر جمعیت است.

استان تهران و سیستان و بلوچستان به ترتیب با سرانه 101 و 15 دندانپزشک عمومی، 16 و 3 دندانپزشک متخصص به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت، برخوردارترین و محروم ترین استان از نظر سرانه دندانپزشکان عمومی و متخصص در کشور هستند.

این گزارش ضمن بررسی چالش های ارتقای سلامت دهان و دندان در حوزه های بهداشت و پیشگیری، درمان و آموزش دندانپزشکی و بررسی چالش های حوزه بهداشت و پیشگیری در سه بخش آموزشی، محیطی و سازمانی، بیان کرده است که از جمله چالش های حوزه بهداشت و پیشگیری می توان به دانش ناکافی مراقبین سلامت و مادران باردار در خصوص سلامت دهان و دندان، اجتناب از ارایه خدمات دندانپزشکی توسط برخی از دندانپزشکان شاغل در مراکز بهداشتی به مادران باردار (به دلیل عدم وجود راهنمای ارایه خدمات، نداشتن بیمه مسیولیت و ترس از شکایات احتمالی) و ناکافی بودن منابع انسانی مربوط به این حوزه در مدارس اشاره کرد.

این گزارش ادامه می دهد که از جمله چالش های محیطی حوزه بهداشت و پیشگیری می توان به قدیمی بودن و ناکافی بودن زیرساخت های فیزیکی و تجهیزات موجود، مانند یونیت های دندانپزشکی، ابزار و مواد، برای ارایه آموزش و خدمات دهان و دندان و غربالگری دندان و همچنین کمبود و نامناسب بودن فضای فیزیکی (اتاق بهداشت، محل مسواک زدن گروهی) در مدارس اشاره کرد.

حجم کاری زیاد، کمبود منابع انسانی و وجود عوامل کاهش انگیزه برای مراقبین سلامت مدارس همچون تفاوت قایل شدن میان مراقبین سلامت و سایر پرسنل اداری و آموزشی مدارس در بهره مندی از مزایای شغلی، از جمله چالش های سازمانی اعلام شده در حوزه ارایه خدمات دندانپزشکی در مراکز بهداشتی است.

در این گزارش چالش مهم حوزه درمان نبود دسترسی مالی و جغرافیایی به خدمات دندانپزشکی دانسته شده و آمده است که توزیع نامناسب دندانپزشکان در استان های کشور منجر به محرومیت برخی از استان ها از خدمات دندانپزشکی می شود که از جمله چالش های مهم این حوزه است.

نبود تعداد کافی هیات علمی، نبود برنامه اثربخش برای نگاهداشت آنان در دانشگاه ها و نداشتن برنامه آموزشی درمان محور دندانپزشکی از جمله چالش های حوزه آموزش دندانپزشکی است و این مرکز پیشنهاد کرده است که سازوکارهای انگیزشی مناسب برای تقویت ارایه خدمات پیشگیرانه در حوزه بهداشت دهان و دندان در مراکز آموزشی ایجاد شود و تجهیزات بهداشت دهان و دندان در مراکز بهداشتی نوسازی شده و ارتقا یابد.

اجرای برنامه افزایش و بهینه سازی اتاق های بهداشت و محل های مناسب برای مسواک زدن گروهی مجهز در سطح مدارس کشور، تقویت آموزش های مربوط به بهداشت دهان و دندان در کوریکولوم آموزشی رشته های مامایی و بهداشت، آموزش مراقبین سلامت در مورد بهداشت دهان و دندان، تقویت آموزش های مربوط به بهداشت دهان و دندان به مادران و زنان باردار، تدوین و ابلاغ راهنمایی ارایه خدمات در مراکز بهداشتی، ایجاد سازوکار اطمینان در خصوص پوشش بیمه مسیولیت حرفه ای دندانپزشکان، تقویت پوشش بیمه ای خدمات ضروری دندانپزشکی، پیش بینی سازوکارهای انگیزشی با محوریت افزایش تمایل دندانپزشکان به ارایه خدمات در مناطق محروم و بازتوزیع دندانپزشک، تدوین و اجرای برنامه جذب و نگهداشت اعضای هییت علمی حوزه دهان و دندان و تقویت برنامه های آموزشی دندانپزشکی با محوریت تقویت اقدامات پیشگیرانه از دیگر اقداماتی است که می تواند به بهبود بهداشت دهان و دندان در کشور منجر شود