لغو کنسرت علیرضا قربانی غیر قانونی بود؛ او می تواند شکایت کند/ قانونی درباره ممنوعیت نوازندگی زنان نداریم

مهسا بهادری: این جنجال خاتمه یافته، از یک روز پاییزی شروع شد، زمانی که علیرضا قربانی بعد از برگزاری هفت ماه تور کنسرت به اصفهان رسید و قرار بود کنسرتش را در آنجا برگزار کند، همه مجوزها اخذ شده بود که ناگهان محمدرضا جان نثاری اعلام کرد به علت حضور نوازنده زن در کنسرت ، این مراسم لغو شد.

محمدرضا جان نثاری، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار اصفهان در یک نشست خبری به تشریح دلایل عدم صدور مجوز کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان علی رغم صدور مجوز ارشاد، پرداخت: «بحث اینکه آقای قربانی می خواهد در اصفهان کنسرت اجرا کند هیچ مانع قانونی نداشت مگر یک نکته؛ و آن نکته این است که ایشان در تیم نوازندگان خود از خانم نوازنده استفاده می کرد. این موضوع اولاً هنوز تعریف قانونی ندارد و یک چیز نویی است و حتماً باید وزارت ارشاد راجع به این موضوع تصمیم ملی بگیرد و ابلاغ کند که آیا اجازه هست این کار را بکنیم یا نه. چون نظرات فقهی در قبال این موضوع متفاوت است که آیا زن می تواند تک نواز باشد؟ در این زمینه نظر فقهی وجود دارد و باید برای آن تکلیف ملی معلوم شده و ابلاغ شود. دوم اینکه توجه کنید که ما باید همه افکار عمومی را در نظر بگیریم، بالاخره قشر عظیمی از افکار عمومیِ ما این موضوع را نمی پسندند. صراحت هم ندارد، تعیین تکلیف رسمی هم درباره این موضوع نشده است.

از آقای قربانی خواهش شد به واسطه اینکه اصفهان وضعیت خاصی از لحاظ اعتقادات مردم دارد (واقعاً مردم اینجا اعتقادات خاص خودشان را دارند) و اینجا را نمی شود با جای دیگر مقایسه کرد از تک نواز زن استفاده نکند. گفتند «اینجا مگر چه فرقی می کند و مگر با قانون نیست؟» گفتیم چرا. شما این را به قانون تبدیل کنید و بعد بگویید قانون با قانون فرقی نمی کند. ما نمی توانیم اگر کاری یک جایی عرفاً انجام شد بگوییم این قانون است، ممکن است جایی هیچ کس هیچ چیزی نگوید و عرف مردم هم آن را بپذیرند، ولی در عرف ما پذیرفته نیست. خواهش کردیم از ارشاد که به آقای قربانی بفرمایید که این نوازندگان در اصفهان حذف شوند و کنسرت را برگزار کنید، مثل ده ها کنسرت دیگری که در اصفهان برگزار شد و می شود. یک موضوع جدیدی بود و این موضوع جدید از لحاظ مسایل گوناگون ابهام داشت و باید این مسایل توسط وزارت ارشاد و دستگاه های دیگری که متولی هستند تصریح شده و حکم آن صادر شود که این چه حکمی دارد. البته ما یک استدلال دیگری هم داریم، من واقعاً خودم مثل شما دغدغه این موضوع را داشتم و در این رابطه به حکم مقام معظم رهبری رجوع کردم که طبق نظر ایشان باید ملاحظاتی برای آن انجام بگیرد که آیا می شود این کار را انجام داد یا نه.»

این سخنان در (24 آبان) و پس از گفتگوی تصویری محمد مهدی اسماعیلی وزیر ارشاد و تاکید و الزام درباره نبود هیچ محدودیتی در برگزاری کنسرت در هیچ کدام از استانهای کشور، در اصفهان مطرح شده است که نشانگر نبود هماهنگی و انسجام مدیران فرهنگی – امنیتی استانها و مرکز می تواند تعبیر شود.

عذرخواهی هایی که راه به جایی نبرد

بعد از مطرح شدن این صحبت ها واکنش ها از جانب مدیران و مسیولان یکی یکی مطرح شد در گام اول محمود سالار معاون امور هنری وزارت ارشاد گفت: «همان زمان نیز از آقای قربانی عذرخواهی کردم. عذرخواهی من موضع ما بود؛ موضع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. »

این ماجرا در همان زمان واکنش ها زیادی را به همراه داشت اما تمام شد بعد از چند ماه دوباره در اسفند امسال محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه بسیاری از خوانندگان داخل کشور ممنوع الفعالیت هستند یا با مشکلات بسیاری روبه رو هستند، چطور از بازگشت معین به داخل کشور صحبت می کرده است؟ گفت: «ما برای هنرمندان احترام بسیاری قایل هستیم. من جزو معدود افرادی هستم که با جزییات از این چیزها آگاه هستم و بارها به صراحت اعلام کرده ام که هرکسی که قانون را رعایت می کند، با هر سلیقه و جناحی که باید می تواند فعالیت کند. از نظر ما هیچ فردی در چارچوب قانون ممنوعیت ندارد. برخی اوقات باید قانونی را که مورد قبول همه است قبول کنیم به عنوان مثال در کنسرت آقای علیرضا قربانی مجوزی صادر شد که به دلیل حضور نوازنده زن کنسرت لغو شود اما من نامه زدم و گفتم وقتی در سایه قانون مجوزی صادر شده نباید کنسرت را لغو کنید. موضوع را حل کردیم و حتی من عذرخواهی هم کردم.»

این عذرخواهی اما کار به جایی نبرد چون علی رغم قول محمود سالاری معاون امور هنری وزارت ارشاد برای برگزاری کنسرت(در بار اول که کنسرت اجازه اجرا صادر نشد)، برای بار دوم هم برگزاری این مراسم نیمه کاره باقی ماند و این در شرایطی بود که در فاصله کمتر از 72 ساعتی که تا شروع اجراها مانده بود، هنوز مجوزی صادر نشد و مسیولان هم پاسخ شرکت برگزار کننده این کنسرت را نمی دادند.

پس از انتشار این خبر و در کمتر از دو ساعت سیدین نیا، مدیر کل فرهنگ و ارشاد استان اصفهان این ماجرا را تکذیب کرد و اعلام کرد:«با هماهنگی خوب مسیولین استان اصفهان و اداره کل فرهنگ و ارشاد استان اصفهان، به لطف خدا هیچ مشکلی در اجرای کنسرت آقای علیرضا قربانی وجود ندارد و این کنسرت در زمان مقرر در اصفهان برگزار خواهد شد؛ بنابراین خبر برخی سایت ها مبنی بر عدم صدور مجوز برپایی این کنسرت صحت ندارد.»

یک بام و دو هوا مسیولان فرهنگی

فردای تکذیب این خبر ،اعلام شد که با پیگیری شخص وزیر ارشاد، کنسرت «علیرضا قربانی» در اصفهان مجوز گرفت و این اجرا با حضور ارکستر کامل و نوازندگان خانم گروه 14 تا 21 اسفند در سالن سیتی سنتر اصفهان روی صحنه خواهد رفت.

هرچند که در ابتدا این ماجرا تکذیب شد بعد خبر رسید که وزیر وارد میدان شده اما ستاد امر به معروف و نهی از منکر اصفهان زورش از همه مسیولان بیشتر بود و با صادر کردن یک بیانیه تند عدم موافقت خود با برگزاری این کنسرت را اعلام کرد.در بخش هایی از این بیانیه آمده: «وزارت ارشاد به نسبت آنچه که در برخی از استانها اتفاق می افتد به دنبال این است که این اتفاق در اصفهان بیفتد اما مردم ارزشی اصفهان معتقد هستند که در این شهر شیونات ارزشی باید رعایت شود./ باتوجه به نظر علمای اصفهان و احتمال مفسده با نوازنده زن این اجرا بدون نوازنده زن برگزار شود/ در وزارتخانه ارشاد بعضی اصرار بی جایی در این مورد وجود دارند و حاشیه سازی هایی ایجاد شده است/ تا جایی که ما اطلاع داریم هنوز از سوی فرمانداری و شورای تامین هنوز مجوزی برای این کار صادر نشده است.»

کمی بعدتر معاون سیاسی اجتماعی فرمانداری اصفهان اعلام کرد: «اجرای صحنه ای آقای علیرضا قربانی همه مراحل برای اخذ مجوز نهایی را طی نکرده است بنابراین ایشان هیچ گونه اجرایی در اصفهان نخواهد داشت.

علیرضا قاسمی معاون سیاسی اجتماعی فرمانداری اصفهان گفت: «اجرای صحنه ای آقای علیرضا قربانی همه مراحل برای اخذ مجوز نهایی را طی نکرده است بنابراین ایشان هیچ گونه اجرایی در اصفهان نخواهد داشت. جلسه ای را با مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان داشتیم که ایشان هم اذعان داشتند که مجوز نهایی صادر نشده است.»

معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری اصفهان در پایان افزود: «فروش بلیط قبل اخذ مجوز نهایی غیر قانونی بوده است و وجه دریافتی باید سریعاً به مردم بازگردانده شود.»

کامبیز نوروزی

ابعاد حقوقی لغو یک کنسرت

این اتفاق ها رخ داد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا لحظه آخر برای اخذ مجوز تلاش کرد، اما مسیولان اصفهان کوتاه نیامدند، هرچند که روز بعد کنسرت با حضور نوازندگان زن، یالاخره روی صحنه رفت اما با کامبیز نوروزی،حقوقدان به گفت وگو پرداختیم تا ابعاد حقوقی این ماجرا را بررسی کنیم که در ادامه می خوانید.

ما پیش از این هم شاهد لغو کنسرت بودیم اما نه در شهری که به عنوان مهد تمدن و نصف جهان می شناسیمش، آیا می شود توضیح دهید که به لحاظ حقوقی چه اتفاقی افتاد که با آن که وزیر ارشاد اعلام کرد شخصا ورود پیدا می کند اما دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر اجازه برگزاری کنسرت را نداد؟

برگزاری تیاتر و کنسرت و نمایش فیلم در ایران تابع مقررات خاصی است، از جمله این که برای اجرای کنسرت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و یا ادارات کل استانی باید مجوز صادر کنند، اما سال های طولانی و یعنی بیش از دو دهه و شاید بیش از ربع قرن است که گروه هایی بدون اختیارات قانونی با اعمال فشار و زور از برگزاری این کنسرت ها جلوگیری می کنند و فشار وارد می کنند، که این کنسرت ها لغو شود. زمانی که یک کنسرت مجوز قانونی برای برگزاری دارد لغوش مثلا به دلیل حضور یک نوازنده زن کاملا غیرقانونی است؛ چون هیچ قانونی در ایران وجود ندارد که نوازندگی زنان را در کنسرت ها را ممنوع کرده باشد و هیچ فتوای شرعی هم در این زمینه وجود ندارد. کسانی که مدعی اجرای دین و مذهب و احکام هستند تا به حال نتوانسته اند یک فتوای شرعی اقامه کنند که در آن یک مرجع تقلید معتبر گفته باشد: حضور نوازندگان زن در کنسرت ها خلاف شرع است. من در یکی از اخبار شنیدم یکی از کسانی که در لغو کنسرت علیرضا قربانی مداخله داشته است ادعا کرده است که علما نظر داده اند حضور نوازنده زن در کنسرت ممنوع است، اما واقعا چنین فتوایی وجود ندارد و اگر وجود دارد باید اعلام کنند کدام مرجع تقلید و با چه فتوایی چنین حرفی زده است. بعضی از این ها می گویند اگر موجب فساد باشد ممنوع است، اما از نظر شرعی هر چیزی که موجب فساد باشد ممنوع است. این که یک زن در یک کنسرت ساز بنوازد چه چیز و کجایش موجب فساد است؟ اگر شما آن چیزی که موجب فساد و ممنوع باشد را درنظر بگیرید، پس خیلی از فعالیت ها در شرکت های دولتی نه به شکل بالقوه بلکه در همین حالا هم موجب فساد شده است، به عنوان مثال همین «چای دبش» که پرونده اش هنوز راکد است و در حال گذر است. بنابراین هیچ مستندی قانونی یا شرعی برای جلوگیری از برگزاری این کنسرت ها وجود ندارد و آن چیزی که وجود دارد این است که عده ای با استفاده از زور می خواهند سلیقه شخصی خودشان را به ملت تحمیل کنند. نکته مهم بسیار خطرناک این است که وقتی زور منبع قدرت شود و نه قانون، در جامعه سنگ روی سنگ بند نمی شود. قانون متکی به اراده عمومی است قانون را اراده عمومی از طریق پارلمان تصویب می کند، اما زور متکی به قدرت شخصی است نه اراده عمومی. وقتی قدرت شخصی و گروهی منشا اقدام باشد آن موقع متوجه خواهیم شد «دست بالای دست بسیار است» و هر کسی زورش برسد به دیگری زور می گوید. این جاست که دیگر سنگ روی سنگ بند نمی شود. در ایران هم کسانی که منابع قدرت را در اختیار دارند زورشان بیشتر است و اگر هر گروه و جریانی در یک رقابت غیرقانونی هر کاری دلش بخواهد نسبت به دیگران انجام دهند، کم کم پایه های نظم مشروع حقوقی در کشور فرو می ریزد.

پس در واقع این اقدام کاملا غیرقانونی است و از لحاظ شرعی هم مسیله ای ندارد، اما آیا جای شکایت یا گله گذاری از لحاظ حقوقی برای تیم کنسرت وجود دارد؟

بله، فارغ از این که با چه کیفیتی رسیدگی بشود این نوع جلوگیری از اجرای کنسرت، به عنوان ممانعت از حق قابل پیگیری قانونی است و هم چنین ماده 570 قانون مجازات به آن اشاره کرده است. جلوگیری از حقوق اساسی که قانون مقرر کرده از قبیل موضوعات قابل تعقیب و پیگیری است، چون برای جبران خسارات وارده هم مسیولیت کیفری وهم حقوقی ایجاد می شود . البته همان طور که عرض کردم این که چگونه و با چه کیفیتی به این قبیل شکایات رسیدگی شود، بحث دیگری است، اما از لحاظ حقوقی این قبیل موارد قابل شکایت در مراجع قضایی است.

شما درباره بازگشت «معین اظهار» نظر کرده بودید، با توجه به شرایطی که برای خوانندگان داخلی به وجود می آید، فکر می کنید ما اصلا صلاحیت برگرداندن «معین» را داریم؟

شرایط مدیریت فرهنگی در ایران بسیار اسف بار است، به عنوان مثال فیلمی مثل«شب، داخلی، دیوار» توقیف می شود، اما بعضی فیلم های کمدی که تقریبا می توان گفت، فاقد هر ارزش هنری هستند، می توانند یک سال اکران شوند، یا مثلا گروه های موسیقی که شهرتی ندارند امکان وسیعی برای شرکت در جشنواره ها و سالن های مختلف پیدا می کنند و می توانند کنسرت های مختلفی برگزار کنند اما گروه های موسیقی معتبر و شناخته شده که بسیار قدرت مند هستند چنین امکانی پیدا نمی کنند. این ها به معنای افول افق فرهنگی در ایران است و متاسفانه در دولت جدید سیاست های فرهنگی به شکل عجیبی درحال افول است.

این که هر یک از هنرمندانی که خارج از کشور هستند، به ایران برگردند به هر حال امر بسیار مثبتی است آن ها ایرانی هستند و دوست دارند در کشور خودشان در امنیت زندگی کنند، اما این تناقض بسیار بزرگی است که چگونه است در داخل کشور برای هنرمندان و نویسندگان تا این اندازه سخت گیری های جان فرسا اعمال میشود اما در مواردی به این شکل تا این حد انعطاف نشان داده می شود به نظر می رسد که فقط یک تلاش تبلیغاتی است که به احتمال خیلی زیاد اثری هم ندارد.

245245