زندان اتوبان بابایی کجاست؟ (راهنمای کامل)
زندان در اتوبان بابایی
موجی از گمانه زنی ها درباره وجود یک بازداشتگاه مخفی در اتوبان بابایی سال هاست که در میان افکار عمومی و فعالان حقوق بشر پیچیده است. این بازداشتگاه که با نام «یک الف» شناخته می شود و متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، یکی از پنهان ترین و بحث برانگیزترین مراکز نگهداری موقت زندانیان امنیتی در شرق تهران به شمار می آید.
در پایتخت ایران، شهری که نفس هایش با رازها و ناگفته های فراوان آمیخته است، برخی مراکز وجود دارند که حتی نامشان نیز با پرده ای از ابهام و سکوت پوشیده شده است. از میان این اماکن سری، نام «یک الف» به گوش می رسد؛ بازداشتگاهی که هویت و موقعیت مکانی دقیقش سال هاست مورد بحث و کنجکاوی بسیاری از افراد، از شهروندان عادی گرفته تا پژوهشگران حقوق بشر، قرار گرفته است. جستجوهای عمومی درباره «زندان در اتوبان بابایی» هم زمان با اطلاعات منتشر شده درباره «بازداشتگاه یک الف» شکل گرفته و به معمایی در اذهان عمومی بدل شده است. این مقاله تلاشی است برای گره گشایی از این معمای پنهان و ارائه تحلیلی جامع و مستند بر اساس شواهد موجود، با تمرکز بر شواهد مرتبط با قرارگیری این مرکز در محدوده اتوبان بابایی و مناطق اطراف آن در شرق تهران.
بازداشتگاه «یک الف»: هویت، وابستگی و ماموریت
بازداشتگاه «یک الف» تنها یک نام در میان فهرست بلندبالای مراکز نگهداری موقت در ایران نیست، بلکه نمادی از ماهیت پنهان و عملیات خاص در حوزه امنیت داخلی به شمار می رود. پژوهشگران و فعالان حقوق بشر با جمع آوری شواهد و شهادت ها، پرده از هویت این مرکز برداشته اند تا تصویری روشن تر از آن ارائه دهند.
نام و وابستگی سازمانی «یک الف»
«یک الف»، عنوانی که کمتر در محافل رسمی به آن اشاره می شود، به بازداشتگاهی کاملاً سری تعلق دارد که بر اساس تحقیقات، به طور قطعی به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و به ویژه قرارگاه ثارالله وابسته است. این قرارگاه، مسئولیت امنیت پایتخت را بر عهده دارد و وجود چنین مرکزی تحت نظارت آن، نشان دهنده ماهیت حساس و امنیتی عملیات آن است. این در حالی است که در طول بازجویی ها، ماموران گاهی برای گمراه کردن زندانیان، ادعا می کردند که این مکان در اختیار پلیس تهران است. با این حال، شواهد و مدارک جمع آوری شده، از جمله برگه های اداری و مشاهدات زندانیان، این ادعا را رد کرده و تعلق «یک الف» به سپاه را تأیید می کند.
هدف و کاربری اصلی بازداشتگاه
کاربری اصلی «یک الف» در سرکوب فعالان سیاسی، مدنی، روزنامه نگاران و به ویژه معترضان خیابانی خلاصه می شود. این مرکز به طور خاص برای نگهداری و بازجویی از افرادی به کار می رود که اغلب فاقد سابقه بازداشت قبلی هستند و در دسته های مختلف اعتراضات، به خصوص اعتراضات خیابانی، دستگیر شده اند. آغاز بهره برداری از این بازداشتگاه بر اساس شواهد موجود، به سال های ۱۳۹۵ یا ۱۳۹۶ بازمی گردد.
بازداشتگاه «یک الف» نقش کلیدی در بازداشت های گسترده مرتبط با اعتراضات سراسری دی ماه ۱۳۹۶ ایفا کرده است. بسیاری از معترضان بازداشت شده در آن زمان، به این مرکز منتقل شده اند.
این بازداشتگاه از بدو تأسیس، به دلیل ماهیت عملیاتی خاص خود، به مرکزی برای اعمال فشار و اخذ اعترافات از افراد کم تجربه یا گمنام تبدیل شده است. هدف از نگهداری این زندانیان در مکانی سری و خارج از دید عموم، می تواند جلوگیری از شناسایی و مستندسازی نقض حقوق آن ها و همچنین تسهیل فرآیند بازجویی های تحت فشار باشد.
موقعیت مکانی: ردیابی یک الف در اطراف اتوبان بابایی و شرق تهران
شناسایی موقعیت دقیق بازداشتگاه «یک الف» همواره یکی از چالش برانگیزترین ابعاد پژوهش ها درباره این مرکز بوده است. سازمان یافته بودن تلاش ها برای پنهان نگه داشتن آدرس دقیق این بازداشتگاه، پیچیدگی این موضوع را دوچندان می کند. زندانیان، به دلیل چشم بند و تدابیر امنیتی شدید، معمولاً قادر به تشخیص موقعیت مکانی دقیق خود نبوده اند، اما با کنار هم گذاشتن شواهد و تجربیات مختلف، می توان به گمانه زنی های معقولی دست یافت.
ابهام و سرّی بودن مکان بازداشتگاه
وقتی صحبت از بازداشتگاه های امنیتی به میان می آید، اولین ویژگی که به ذهن می رسد، محرمانگی مکان آن هاست. در مورد «یک الف» این محرمانگی به اوج خود می رسد. تمامی مراحل انتقال زندانیان، از لحظه بازداشت تا رسیدن به این مرکز، با چشم بند و تدابیر شدید امنیتی همراه است تا هویت و محل دقیق بازداشتگاه برای هیچ زندانی ای فاش نشود. این تدابیر شامل پوشاندن کامل مینی بوس های انتقال زندانیان و حتی قرار دادن پرده میان راننده و زندانیان می شود. این پروتکل های سخت گیرانه، خود گواهی بر اهمیت حفظ سری بودن این مکان است.
تحلیل شواهد و گمانه زنی ها
علیرغم تلاش های سازمان یافته برای پنهان کاری، با جمع آوری شهادت ها و تحلیل جزئیات اندکی که از خلال تجربیات زندانیان به دست آمده، می توان محدوده های احتمالی قرارگیری «یک الف» را مشخص کرد. تمامی منابع و شهادت ها به طور مشترک بر قرارگیری این بازداشتگاه در شرق یا شمال شرق تهران تأکید دارند. این اجماع، گمانه زنی ها را به سمت این بخش از پایتخت متمرکز می کند.
در میان محدوده های احتمالی، نام انتهای بزرگراه بابایی بیش از سایر مناطق برجسته شده است.
چندین زندانی، با کنار هم گذاشتن اطلاعات پراکنده و حس جهت یابی در زمان انتقال، به این نتیجه رسیده اند که بازداشتگاه در نزدیکی این بزرگراه قرار دارد. علاوه بر این، مناطق دیگری نیز به عنوان گمانه زنی های مطرح شده توسط زندانیان پیشین به اطلس زندان های ایران گزارش شده است که شامل اطراف مینی سیتی، بلوار ارتش، اطراف سرخه حصار، پارچین و جاده خاوران می شود. این گمانه زنی ها، هرچند دقیق نیستند، اما همگی به محدوده جغرافیایی وسیع تری در شرق تهران اشاره دارند.
ویژگی های محیطی مشترک
نکات مشترکی در توصیف محیط پیرامون «یک الف» وجود دارد که به شناسایی بهتر موقعیت آن کمک می کند. یکی از بارزترین این ویژگی ها، قرارگیری در فضایی دور از محیط های مسکونی، تجاری و صنعتی است. یکی از زندانیان دی ماه ۱۳۹۶ که در بخش عمومی این بازداشتگاه نگهداری می شده، روایت کرده است: «حدود یک ربع قبل از آن که به درب ورودی این مجموعه برسیم، صدای هیچ گونه وسیله نقلیه ای به گوش نمی رسید.» این توصیف، انزوای مکانی و دوری از شلوغی های شهری را به خوبی نشان می دهد.
علاوه بر این، وجود عوارض طبیعی خاص نیز در توصیفات زندانیان دیده می شود. همان فرد بازداشت شده لحظه ای بسیار کوتاه توانسته اطرافش را ببیند و می گوید: «آن سوی دیواری که مقابل چشم من بود، تپه قرار داشت. هر چند ارتفاع چندانی نداشت اما در مقایسه با دیوار محوطه، بلند به نظر می رسید.» این توصیف از وجود تپه ها و مناطق کور در نزدیکی بازداشتگاه، می تواند به پنهان ماندن و سری بودن آن کمک کند. این ویژگی ها در مجموع، فرضیه قرارگیری در منطقه ای مرتفع و نسبتاً خلوت در شرق یا شمال شرق تهران را تقویت می کنند، که انتهای بزرگراه بابایی یکی از منطبق ترین نواحی با این توصیفات به شمار می آید.
جمع بندی شواهد در مورد موقعیت مکانی
با توجه به تمامی این شواهد، می توان نتیجه گرفت که فرضیه قرارگیری بازداشتگاه «یک الف» در محدوده اتوبان بابایی یا نواحی نزدیک آن در شرق تهران، از قوت بالایی برخوردار است. ترکیب دوری از بافت شهری، عدم شنیده شدن صدای وسایل نقلیه تا لحظات آخر رسیدن و وجود عوارض طبیعی مانند تپه در اطراف، همگی به این منطقه اشاره دارند. این گمانه زنی ها، اگرچه هنوز به یک آدرس دقیق و قطعی منجر نشده اند، اما به طور قابل توجهی دایره جستجو را محدود کرده و توجهات را به این محور مهم شرقی تهران معطوف ساخته اند.
ساختار فیزیکی و شرایط داخلی بازداشتگاه «یک الف»
ساختار فیزیکی یک بازداشتگاه امنیتی، اغلب بازتابی از رویکرد و اهداف آن است. بازداشتگاه «یک الف» نیز از این قاعده مستثنی نیست و توصیفات زندانیان پیشین، نمایی از طراحی هوشمندانه و امنیتی این مرکز را به نمایش می گذارد.
طراحی و معماری امنیتی
«یک الف» با طراحی چند طبقه و تدابیر امنیتی پیشرفته ساخته شده است. درب های ساختمان های اصلی به وسیله کلیدهای هوشمند (کارت) باز و بسته می شوند که تنها در اختیار نگهبانان قرار دارد. این سیستم، کنترل دقیقی بر ورود و خروج به بخش های مختلف را فراهم می آورد. جالب آنکه، در زمان تأسیس و بهره برداری اولیه (احتمالاً سال های ۹۵ یا ۹۶)، بسیاری از سلول های انفرادی فاقد موکت یا فرش بوده و با کمبود لوازم بهداشتی و پوشاک مواجه بودند. این وضعیت نشان دهنده سرعت و عجله در راه اندازی و استفاده از این بازداشتگاه، حتی پیش از تکمیل کامل امکانات رفاهی اولیه است.
بخش های مختلف بازداشتگاه
ساختمان «یک الف» به گونه ای طراحی شده که بتواند انواع زندانیان را در شرایط مختلف نگهداری کند:
- زیرزمین: این بخش شامل سلول های انفرادی است. در کنار محل خواب زندانیان در این سلول ها، یک حمام و توالت قرار دارد که تنها با یک دیوار ۱۲۰ سانتی متری از فضای اصلی سلول جدا شده است. این طراحی، حریم خصوصی حداقلی را برای زندانی فراهم می آورد اما هم زمان، امکان نظارت مستمر را نیز حفظ می کند.
- طبقه اول (بالای همکف): دو سوئیت بزرگ در این طبقه برای نگهداری زندانیان مرد به صورت عمومی وجود دارد. یکی از شاهدین به اطلس زندان های ایران توصیف کرده است که این سوئیت ها او را به یاد سالن های مساجد ایرانی می انداختند؛ فضایی بزرگ با سقفی بسیار بلند و چهار ستون میانی. این بخش دارای سه توالت و حمام است که دسترسی به آن ها منوط به اجازه و باز کردن درب توسط افسر نگهبان است. این سیستم کنترل شده، نشان دهنده محدودیت شدید در آزادی عمل زندانیان حتی برای نیازهای اولیه است.
- طبقه فوقانی: این بخش به طور خاص برای نگهداری زندانیان زن طراحی و مورد استفاده قرار می گیرد، که نشان دهنده توانایی این بازداشتگاه برای پذیرش هر دو جنس است.
حیاط و هواخوری
حیاط بازداشتگاه «یک الف» دارای خط کشی های رنگی است. این خط کشی ها برای مسیریابی زندانیان چشم بندزده طراحی شده اند. زندانی می تواند از پایین چشم بند، به خط کشی ها نگاه کرده و با راهنمایی نگهبانان، رنگ مشخصی را دنبال کند تا به ساختمان مورد نظر خود برسد. هر خط با یک رنگ خاص به یکی از ساختمان ها منتهی می شود.
هواخوری در «یک الف» بسیار محدود و نادر بوده است. بسیاری از بازداشت شدگان در اظهارات خود تأکید کرده اند که در زمان بازداشت به هیچ عنوان آن ها را برای هواخوری نبرده اند. با این حال، یکی از زندانیان به گزارشگر اطلس گفته است که به هواخوری منتقل شده است؛ محیطی با یک حوض آب و فنس کشی بالای سر که نشان دهنده یک فضای کوچک و محدود است.
امکانات و وضعیت بهداشتی
همانطور که پیش تر اشاره شد، در دوران اولیه تأسیس، بازداشتگاه «یک الف» با کمبود لوازم بهداشتی و پوشاک مواجه بوده است. این موضوع می تواند ناشی از عجله در بهره برداری و آمادگی ناقص باشد. در سوئیت های عمومی، دسترسی به سرویس بهداشتی کاملاً کنترل شده و با نظارت افسر نگهبان صورت می گیرد، که این خود به مشکلات بهداشتی و فشارهای روانی بر زندانیان می افزاید.
| بخش | ویژگی ها و کاربری |
|---|---|
| زیرزمین (سلول های انفرادی) | دارای حمام و توالت داخلی (با دیوار کوتاه ۱۲۰ سانتی متری)، بدون موکت در ابتدا |
| طبقه اول (سوئیت های عمومی) | سوئیت های بزرگ شبیه سالن مساجد، سقف بلند، چهار ستون میانی، سه توالت و حمام مشترک با دسترسی کنترل شده |
| طبقه فوقانی | مخصوص نگهداری زندانیان زن |
| حیاط | خط کشی های رنگی برای مسیریابی زندانیان چشم بندزده |
| هواخوری | بسیار محدود و نادر، دارای حوض آب و فنس کشی بالای سر |
عملیات، شیوه های برخورد و نقض حقوق بشر در «یک الف»
روش های عملیاتی و شیوه های برخورد با زندانیان در بازداشتگاه «یک الف» نشان دهنده رویکرد خاص امنیتی و در برخی موارد، نقض فاحش حقوق بشر است. جزئیاتی که از زبان زندانیان پیشین روایت شده، ابعاد تاریک این مرکز را روشن تر می سازد.
انتقال و پروتکل های امنیتی
یکی از اولین تجربیاتی که هر زندانی در مسیر «یک الف» با آن مواجه می شود، پروتکل های امنیتی شدید در زمان انتقال است. چشم های تمامی زندانیان از مبدا تا مقصد به طور کامل بسته می شود. علاوه بر چشم بند، چهار طرف مینی بوس های انتقال زندانیان نیز با پرده پوشانده شده است؛ حتی بین راننده و زندانی ها نیز پرده ای قرار می دهند تا کوچکترین جزئیات محیط اطراف قابل مشاهده نباشد. سپاهی ها نیز در طول مسیر آن ها را تحت نظر دارند تا از هرگونه تلاش برای کسب اطلاعات مکانی جلوگیری کنند. دستبندهای مورد استفاده در این بازداشتگاه نیز خاص بوده؛ دستبندهایی از جنس ریسمان، اما شبیه دستبندهای فلزی، که در دیگر ارگان های امنیتی کمتر دیده می شوند.
شیوه های بازجویی و برخورد
رفتار کارکنان در «یک الف» توسط شاهدین به عنوان «خشن» توصیف شده است. گزارش هایی از ضرب و شتم زندانیان نیز به دست پژوهشگران رسیده است. با این حال، به دلیل ماهیت زندانیان گمنام که اغلب برای نخستین بار بازداشت شده اند، جزئیات کامل و تکنیک های تکرارشونده شکنجه به طور گسترده منتشر نشده است. این موضوع خود نشان دهنده سطح پنهان کاری و دشواری در مستندسازی موارد نقض حقوق بشر در این مرکز است.
شنود و نظارت بر زندانیان
شواهد قوی ای وجود دارد که نشان می دهد سوئیت های عمومی بازداشتگاه «یک الف» توسط ماموران شنود می شوند. محمود معصومی، زندانی سیاسی که در دی ماه ۱۳۹۶ در این مکان بازداشت بود، تجربه ای را نقل می کند: او پس از مشاهده برگه ای با مهرهای «نامه محرمانه قرارگاه ثارالله» و «بازداشتگاه یک الف» بر روی میز بازپرس، نام این بازداشتگاه را به دیگر زندانیان در سوئیت می گوید. دقایقی بعد، نگهبان با عصبانیت او را صدا کرده و از او می پرسد «چه کسی اسم این بازداشتگاه را به تو گفته است؟». این واکنش سریع و دقیق، نشان می دهد که مکالمات داخل سوئیت ها به طور فعالانه شنود می شود. علاوه بر این، سوئیت ها به دوربین های مداربسته نیز مجهز هستند، هرچند نیروهای امنیتی مدعی اند که این دوربین ها صرفاً برای حفظ امنیت زندانی نصب شده اند و میکروفن ندارند. اما تجربه محمود معصومی این ادعا را زیر سوال می برد و نشان می دهد نظارت در این بازداشتگاه فراتر از صرفاً نظارت بصری است.
اعترافات اجباری
یکی از موارد تلخ و نگران کننده در «یک الف»، اعمال فشار برای اخذ اعترافات اجباری است. ممدو بابایی، یکی دیگر از بازداشت شدگان دی ماه ۱۳۹۶ که در این مکان نگهداری می شده، مورد مشابهی را تجربه کرده است. منابع نزدیک به این پرونده گمانه زنی کرده اند که به دلیل چهره بور آقای بابایی، ماموران امنیتی او را مجبور کرده اند که اعتراف کند برای کشورهایی مانند انگلیس جاسوسی می کرده است. به او گفته شده بود که در صورت عدم همکاری، در بازداشت خواهد ماند. این فشارها موجب شد که او مقابل دوربین امنیتی ها، علیه خود دست به اعتراف دروغین بزند. این پرونده ها به روشنی نشان می دهد که بازداشتگاه «یک الف» مرکزی برای اخذ اعترافات تحت فشار است، که به طور مستقیم حقوق اولیه انسانی و قضایی زندانیان را نقض می کند.
چالش ها و اهمیت افشای اطلاعات مربوط به یک الف
وجود بازداشتگاه های سری مانند «یک الف»، تبعات حقوقی، انسانی و اجتماعی گسترده ای در پی دارد. عدم شفافیت و پنهان کاری پیرامون این مراکز، چالش های متعددی را برای جامعه و نهادهای حقوق بشری ایجاد می کند.
تبعات حقوقی و انسانی بازداشتگاه های سری
یکی از مهم ترین چالش ها، نقض آشکار قوانین بین المللی حقوق بشر و حتی قوانین داخلی کشور است. نگهداری افراد در مکان های نامعلوم، دسترسی به وکیل را ناممکن ساخته و فرآیندهای دادرسی عادلانه را مختل می کند. این وضعیت، زندانیان را در برابر هرگونه سوءاستفاده و شکنجه آسیب پذیر می سازد، چرا که هیچ نهاد نظارتی یا حقوقی نمی تواند بر شرایط آن ها نظارت کند. از منظر انسانی، ابهام و بی خبری مطلق، فشار روانی طاقت فرسایی را بر زندانیان و خانواده هایشان تحمیل می کند؛ خانواده ها در بسیاری از موارد حتی نمی دانند عزیزانشان در کجا نگهداری می شوند.
اثرات روانی و حقوقی بر زندانیان و خانواده هایشان
زندانیانی که تجربه حضور در «یک الف» را داشته اند، غالباً با آسیب های روانی عمیقی مواجه می شوند. محیط سری، بازجویی های تحت فشار و عدم دسترسی به جهان خارج، می تواند به اختلالات روانی طولانی مدت منجر شود. برای خانواده ها نیز، این بی خبری به اضطراب و نگرانی های بی پایان دامن می زند. حق دانستن از سرنوشت عزیزان، یکی از ابتدایی ترین حقوقی است که در چنین شرایطی نقض می شود. این وضعیت، زنجیره ای از مشکلات اجتماعی و روانی را در پی دارد که نه تنها فرد بازداشت شده، بلکه کل خانواده و جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد.
نقش سازمان های حقوق بشری و رسانه ها در افشای این اطلاعات
در چنین شرایطی، نقش سازمان های حقوق بشری و رسانه ها در افشای اطلاعات مربوط به «یک الف» و دیگر مراکز مشابه، حیاتی است. این نهادها با جمع آوری شهادت ها، مستندسازی موارد نقض حقوق بشر و انتشار آن ها، تلاش می کنند تا پرده از این پنهان کاری بردارند. فشار جامعه مدنی، افکار عمومی و نهادهای بین المللی می تواند به ایجاد شفافیت و پاسخگویی در مورد اینگونه بازداشتگاه ها کمک کند. این افشاگری ها نه تنها برای قربانیان فعلی اهمیت دارد، بلکه می تواند به جلوگیری از تکرار چنین رویکردهایی در آینده نیز کمک کند.
نتیجه گیری: لزوم شفافیت و پاسخگویی در مورد «یک الف»
پژوهش های انجام شده و شهادت نامه های جمع آوری شده، به طور قاطع وجود بازداشتگاه «یک الف» سپاه پاسداران را تأیید می کند؛ مرکزی با ماهیت سری و عملیاتی که در آن، فعالان سیاسی، مدنی و معترضان خیابانی نگهداری می شوند. شواهد متعددی، به ویژه توصیفات مربوط به انزوای مکانی و عوارض طبیعی اطراف، فرضیه قرارگیری این بازداشتگاه در محدوده شرق تهران، به خصوص نواحی نزدیک به اتوبان بابایی را قوت می بخشد.
این بازداشتگاه، با ساختار فیزیکی خاص و پروتکل های امنیتی شدید در انتقال و نگهداری زندانیان، فضایی را ایجاد کرده که در آن نقض حقوق بشر، از جمله شنود مکالمات، ضرب و شتم و اخذ اعترافات اجباری، گزارش شده است. تجربه های زندانیان پیشین از «یک الف»، تصویری نگران کننده از یک مرکز پنهان ترسیم می کند که در آن، شفافیت و پاسخگویی جای خود را به سکوت و انکار داده است.
اهمیت ادامه تحقیقات، جمع آوری مستندات بیشتر و فشار بر نهادهای مربوطه برای ایجاد شفافیت در مورد مراکز نگهداری موقت، بیش از پیش آشکار می شود. لزوم پاسخگویی در مورد «یک الف» و رعایت حقوق اولیه زندانیان، یک مطالبه اساسی است که جامعه مدنی و بین المللی باید به آن توجه کنند. این اقدامات نه تنها برای احقاق حقوق قربانیان، بلکه برای تضمین رعایت اصول حقوق بشر در آینده ضروری است.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "زندان اتوبان بابایی کجاست؟ (راهنمای کامل)" هستید؟ با کلیک بر روی قوانین حقوقی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "زندان اتوبان بابایی کجاست؟ (راهنمای کامل)"، کلیک کنید.