چک برگشتی بعد از چند سال رفع سو میشود

طبق قانون جدید چک و بخشنامه های بانک مرکزی، اگر سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت چک برگشتی گذشته باشد و در این مدت هیچ شکایت حقوقی یا کیفری توسط دارنده چک علیه صادرکننده طرح نشده باشد، به صورت خودکار امکان رفع سوء اثر آن فراهم می شود. این فرصت برای بسیاری از افراد که با چالش چک های برگشتی دست وپنجه نرم می کنند، یک مسیر امیدبخش برای بازگشت به روال عادی مبادلات بانکی است.

برای بسیاری از فعالان اقتصادی و حتی اشخاص عادی، مواجهه با یک چک برگشتی می تواند تجربه ای نگران کننده و پر از سوال باشد. چک، این ابزار حیاتی در مبادلات مالی، زمانی که به دلیل عدم موجودی کافی برگشت می خورد، نه تنها می تواند روابط تجاری را تیره کند، بلکه محدودیت های جدی بانکی را برای صادرکننده به همراه دارد. از مسدود شدن حساب ها تا عدم امکان دریافت تسهیلات، پیامدهای چک برگشتی گاهی اوقات می تواند زندگی مالی افراد را تحت تاثیر قرار دهد. اما خبر خوب این است که برای این معضل، راه های قانونی و عملی برای رفع سوء اثر چک برگشتی پیش بینی شده است. شناخت این راه ها، به ویژه درک عمیق قانون جدید سه ساله مرور زمان، به شما کمک می کند تا با دیدی بازتر و قدم هایی مطمئن تر، برای حل این چالش اقدام کنید و دوباره به مسیر عادی فعالیت های بانکی بازگردید. در ادامه این راهنما، به بررسی دقیق هر یک از این روش ها خواهیم پرداخت تا شما بتوانید بهترین و موثرترین راهکار را متناسب با شرایط خود بیابید.

پیامدهای ناخوشایند چک برگشتی: چرا رفع سوء اثر اهمیت دارد؟

زمانی که یک چک برگشت می خورد، داستان به همین جا ختم نمی شود. این اتفاق، زنجیره ای از پیامدهای قانونی و بانکی را به دنبال دارد که می تواند زندگی مالی و اقتصادی صادرکننده را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. رفع سوء اثر چک برگشتی در واقع به معنای حذف سابقه عدم پرداخت چک از سیستم اطلاعاتی بانک مرکزی است؛ فرآیندی که برای بازگرداندن اعتبار بانکی و بهره مندی دوباره از خدمات بانکی ضروری است. بدون این فرآیند، فرد با محدودیت های گسترده ای مواجه خواهد شد که در ادامه به تفصیل به آن ها اشاره می شود.

یکی از اولین و ملموس ترین پیامدهای چک برگشتی، قرار گرفتن نام صادرکننده در لیست بدهکاران یا بهتر بگوییم، لیست افراد دارای سابقه بد در سیستم بانکی است. این لیست، مرجعی برای تمامی بانک ها و موسسات مالی است و هرگونه استعلام اعتبار را تحت تاثیر قرار می دهد. در نتیجه، فرد نه تنها با مشکلات فعلی خود دست و پنجه نرم می کند، بلکه در آینده نیز برای انجام امور بانکی خود با موانع جدی روبه رو خواهد شد.

محدودیت ها و عواقب داشتن سابقه چک برگشتی

سابقه چک برگشتی مجموعه ای از محرومیت ها را به دنبال دارد که هر یک از آن ها می تواند جنبه های مختلفی از زندگی مالی افراد را مختل کند. این محدودیت ها صرفاً به یک بانک خاص محدود نمی شوند، بلکه در تمامی شبکه بانکی کشور اعمال می شوند. درک این موارد، اهمیت تلاش برای رفع سوء اثر چک برگشتی را دوچندان می کند:

• عدم امکان افتتاح حساب جدید یا دریافت کارت بانکی: یکی از ابتدایی ترین نیازهای هر فرد برای مبادلات مالی، داشتن حساب بانکی است. با وجود سابقه چک برگشتی، امکان افتتاح هرگونه حساب جاری، سپرده و حتی دریافت کارت بانکی جدید از شما سلب می شود.
• مسدودی موجودی حساب ها به میزان کسری چک: بانک مرکزی به تمامی بانک ها ابلاغ کرده است که در صورت برگشت خوردن چک، موجودی تمامی حساب ها و کارت های بانکی صادرکننده در همان بانک و سپس در سایر بانک ها تا سقف مبلغ کسری چک، مسدود شود. این مسدودی تا زمان رفع سوء اثر چک برگشتی ادامه خواهد داشت.
• ممنوعیت دریافت هرگونه تسهیلات و وام بانکی: دریافت وام های خرد، تسهیلات خرید مسکن، خودرو یا هرگونه اعتبار بانکی دیگر، با وجود سابقه چک برگشتی عملاً غیرممکن می شود. بانک ها برای اعطای تسهیلات، سوابق اعتباری را به دقت بررسی می کنند.
• عدم صدور ضمانت نامه و گشایش اعتبار اسنادی: برای فعالان اقتصادی و تجار، صدور ضمانت نامه های بانکی یا گشایش اعتبارات اسنادی امری حیاتی است. سابقه چک برگشتی این امکان را از آن ها سلب می کند و می تواند روند تجارت را با چالش مواجه سازد.
• ممنوعیت دریافت دسته چک جدید در سامانه صیاد: با اجرایی شدن قانون جدید چک و راه اندازی سامانه صیاد، صدور دسته چک برای افراد دارای سابقه چک برگشتی به شدت محدود شده است. این محدودیت تا زمان رفع سوء اثر پابرجاست.

نقش سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی در این میان بسیار حائز اهمیت است. این سامانه، یک پایگاه داده جامع از تمامی سوابق بانکی و اعتباری افراد است که به تمامی بانک ها و موسسات مالی دسترسی می دهد. حذف سوابق چک برگشتی از این سامانه، به معنای بازگشت اعتبار و پاک شدن نام فرد از لیست سیاه بانکی است که امکان استفاده مجدد از تمامی خدمات و تسهیلات را فراهم می آورد. این فرآیند نه تنها به فرد امکان می دهد تا به فعالیت های مالی خود ادامه دهد، بلکه حس آرامش و اطمینان خاطر را نیز باز می گرداند.

داشتن سابقه چک برگشتی، همچون سد بزرگی در مسیر پیشرفت مالی و اقتصادی افراد عمل می کند؛ سدی که با آگاهی از قوانین و اقدام به موقع، می توان آن را از سر راه برداشت و به جریان عادی زندگی بازگشت.

مرور زمان ۳ ساله: کلید طلایی برای رفع سوء اثر چک های برگشتی

یکی از مهم ترین تحولات در قوانین مرتبط با چک، کاهش مدت زمان مرور زمان برای رفع سوء اثر چک برگشتی از هفت سال به سه سال است. این تغییر که با هدف کاهش بار روی دوش صادرکنندگان چک و تسهیل فرآیندهای بانکی صورت گرفته، دریچه ای جدید برای افرادی باز کرده است که با چک برگشتی مواجه شده اند. اما این قانون دقیقاً چه می گوید و چه شرایطی برای اعمال آن لازم است؟

قانون دقیقاً چه می گوید؟ (تبصره ۳ ماده ۵ مکرر قانون جدید چک)

تبصره ۳ ماده ۵ مکرر قانون جدید چک، به صراحت به موضوع مرور زمان سه ساله برای رفع سوء اثر چک برگشتی اشاره دارد. این تبصره و بخشنامه های متعاقب آن از سوی بانک مرکزی، این امکان را فراهم آورده اند که اگر سه سال تمام از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت چک گذشته باشد، بدون نیاز به اقدام مستقیم صادرکننده و حتی بدون نیاز به لاشه چک، سابقه برگشتی از سیستم بانکی حذف شود. نقطه شروع محاسبه این سه سال، دقیقاً تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت (یعنی زمانی که بانک اعلام می کند چک برگشت خورده است) خواهد بود.

شرط کلیدی و بسیار مهم برای اعمال این قانون، عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری توسط دارنده چک در طول این مدت است. به این معنا که اگر دارنده چک در این بازه زمانی سه ساله، هیچگونه شکایتی در مراجع قضایی (اعم از دادگاه یا دادسرا) علیه صادرکننده چک مطرح نکرده باشد، قانون مرور زمان فعال می شود. این شرط به طور جدی پیگیری می شود و بانک ها موظف اند پیش از رفع سوء اثر، از مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه (سامانه ثنا) استعلام بگیرند. تایید عدم شکایت از طریق این سامانه برای بانک ها، گام نهایی در اعمال قانون سه ساله محسوب می شود و بدون آن، حتی با گذشت سه سال، رفع سوء اثر به صورت خودکار انجام نخواهد شد.

آیا رفع سوء اثر پس از ۳ سال کاملاً خودکار است؟

در حالی که قانون به صورت تئوریک رفع سوء اثر چک برگشتی را پس از سه سال (با رعایت شرط عدم شکایت) خودکار می داند، واقعیت های اجرایی گاهی اوقات با این تصور تفاوت دارد. در بسیاری از موارد، با وجود گذشت سه سال کامل از تاریخ برگشت چک و عدم طرح شکایت، سابقه برگشتی همچنان در سیستم بانکی افراد باقی می ماند. این ابهام رایج، دلایل مختلفی دارد که عمدتاً به فرآیندهای سیستمی و عدم به روزرسانی خودکار در برخی از بانک ها بازمی گردد.

برای پاسخ به این ابهامات، لازم است بدانیم که هرچند بانک مرکزی تلاش کرده تا این فرآیند را تسهیل کند، اما پیچیدگی های فنی و بعضاً تفاوت در زیرساخت های بانکی می تواند باعث تاخیر در رفع سوء اثر خودکار شود. گاهی اوقات، سیستم بانکی به دلیل حجم بالای اطلاعات یا نیاز به تاییدهای سیستمی، نمی تواند به سرعت این تغییر را اعمال کند. در چنین شرایطی، متاسفانه نیاز به پیگیری فعال از سوی مشتری است.

اگر با وجود گذشت سه سال و اطمینان از عدم طرح شکایت، هنوز سابقه چک برگشتی در استعلام های شما دیده می شود، لازم است خودتان دست به کار شوید. گام های لازم برای پیگیری رفع سوء اثر پس از سه سال به شرح زیر است:

1. مراجعه به شعبه بانک: در ابتدا، به بانکی که چک از آن برگشت خورده است مراجعه کنید.
2. ارائه درخواست کتبی: یک درخواست کتبی برای رفع سوء اثر چک برگشتی بر اساس قانون مرور زمان سه ساله و عدم شکایت، به بانک ارائه دهید. در این درخواست، تاریخ دقیق برگشت چک و شماره سریال آن را ذکر کنید.
3. پیگیری استعلام از سامانه ثنا: از متصدی بانک بخواهید که استعلام عدم طرح شکایت را از سامانه ثنا مجدداً پیگیری و نتیجه را به شما اطلاع دهد.
4. ثبت اعتراض (در صورت نیاز): در صورتی که بانک در انجام مراحل کوتاهی کند، می توانید موضوع را از طریق سامانه شکایات بانک مرکزی (cbi.ir) پیگیری کنید.

این گام ها به شما کمک می کنند تا اطمینان حاصل کنید که حق قانونی شما برای رفع سوء اثر به درستی اجرا شده است. به یاد داشته باشید که در این مسیر، صبوری و پیگیری مستمر، کلید موفقیت شما خواهد بود.

مسیرهای متنوع برای پاک کردن سابقه چک برگشتی

قانون گذار، علاوه بر روش مرور زمان سه ساله، مسیرهای دیگری را نیز برای رفع سوء اثر چک برگشتی پیش بینی کرده است تا افراد بتوانند متناسب با شرایط خاص خود، راه حل مناسبی بیابند. این روش ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: روش هایی که با در دست داشتن لاشه چک امکان پذیرند و روش هایی که بدون نیاز به لاشه چک نیز می توان از آن ها استفاده کرد.

روش اول: با در دست داشتن لاشه چک

داشتن لاشه چک برگشتی، ساده ترین و سریع ترین راه برای رفع سوء اثر است. در این حالت، صادرکننده با در دست داشتن اصل چک می تواند به سادگی اقدام به پاک کردن سابقه خود کند.

1. تأمین موجودی و پرداخت وجه چک توسط بانک:

   اگر صادرکننده چک توانسته است مبلغ کسری چک را تأمین کند، کافی است به بانک مراجعه کرده و مبلغ را به حساب خود واریز کند. سپس بانک، پس از اطمینان از تأمین موجودی کامل، نسبت به پرداخت وجه چک به دارنده اقدام کرده و همزمان، مراحل رفع سوء اثر چک برگشتی را به انجام می رساند. این روش، سریع ترین و بی دردسرترین راه حل است.

2. ارائه لاشه چک برگشتی به بانک توسط صادرکننده:

   در بسیاری از موارد، صادرکننده چک و دارنده آن خارج از سیستم بانکی با یکدیگر به توافق می رسند و وجه چک به روش دیگری (مثلاً نقدی یا از طریق چک دیگر) پرداخت می شود. در این صورت، دارنده چک، لاشه برگشتی را به صادرکننده تحویل می دهد. صادرکننده می تواند با در دست داشتن این لاشه چک، به بانک مراجعه کرده و درخواست رفع سوء اثر کند. بانک موظف است پس از بررسی لاشه، سابقه برگشتی را از سیستم حذف کند و رسیدی دال بر این اقدام به مشتری ارائه دهد.

روش دوم: بدون نیاز به لاشه چک

گاهی اوقات به دلایل مختلف (گم شدن، مفقود شدن، یا عدم همکاری دارنده چک)، دسترسی به لاشه چک برگشتی امکان پذیر نیست. در چنین شرایطی نیز قانون گذار راه هایی را برای رفع سوء اثر در نظر گرفته است.

1. واریز مبلغ چک به سپرده قرض الحسنه جاری و مسدود کردن آن به مدت ۱ سال:

   این روش برای زمانی است که دارنده چک به هر دلیلی در دسترس نیست یا حاضر به همکاری برای ارائه لاشه یا رضایت نامه نیست. در این حالت، صادرکننده می تواند معادل مبلغ کسری چک را به یک سپرده قرض الحسنه جاری (که توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد) واریز کرده و از بانک درخواست کند که این مبلغ را برای پرداخت به دارنده چک، به مدت حداکثر ۱۲ ماه مسدود کند. بانک موظف است ظرف ۵ روز کاری، طی نامه ای رسمی، تأمین وجه را به اطلاع دارنده چک (همان کسی که گواهینامه عدم پرداخت به نامش صادر شده) برساند و سپس برای رفع سوء اثر اقدام کند. اگر دارنده چک در این مدت مراجعه نکند، پس از انقضای ۱۲ ماه، مبلغ رفع مسدودی می شود.

2. ارائه رضایت نامه محضری دارنده چک به بانک:

   در صورتی که لاشه چک در دسترس نباشد اما دارنده چک برای همکاری اعلام آمادگی کند، می تواند با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی، رضایت نامه محضری خود را مبنی بر دریافت وجه و عدم ادعا نسبت به چک برگشتی، صادر کند. صادرکننده چک می تواند با ارائه این رضایت نامه رسمی به بانک، درخواست رفع سوء اثر کند. بانک موظف است پس از بررسی صحت رضایت نامه، اقدام به حذف سابقه برگشتی کند. لازم به ذکر است که در صورتی که دارنده چک شخص حقوقی دولتی یا نهاد عمومی غیردولتی باشد، ارائه نامه رسمی با امضای مقام مسئول، جایگزین رضایت نامه محضری خواهد شد.

3. ارائه حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر:

   در برخی موارد پیچیده یا در صورت بروز اختلافات حقوقی، ممکن است صادرکننده چک از طریق مراجع قضایی اقدام به طرح دعوا کند و نهایتاً حکمی مبنی بر رفع سوء اثر چک برگشتی دریافت نماید. این حکم می تواند در مواردی صادر شود که مثلاً اثبات گردد چک به عنوان ضمانت صادر شده و شرایط مطالبه آن فراهم نبوده، یا اینکه دارنده چک، حقوق قانونی خود را در زمان مقرر پیگیری نکرده است. با ارائه این حکم قضایی قطعی به بانک، بانک موظف است بدون قید و شرط، سابقه برگشتی را حذف کند.

4. ارائه نامه رسمی از مرجع ثبتی ذیصلاح:

   بر اساس آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا، در صورتی که دارنده چک برای وصول آن از طریق اداره ثبت اسناد و املاک کشور اقدام کرده باشد و لاشه چک را به آن اداره تحویل داده باشد (برای صدور اجرائیه)، اصل لاشه چک در پرونده ثبتی نگهداری می شود. در این حالت، صادرکننده می تواند با ارائه نامه رسمی از مرجع ثبتی ذیصلاح که حاوی شماره، تاریخ و مبلغ چک و تایید ارائه لاشه به آن مرجع است (یا تصویر برابر اصل شده اجرائیه)، به بانک مراجعه کند. بانک با دریافت این نامه، آن را جایگزین لاشه چک دانسته و نسبت به رفع سوء اثر اقدام می کند.

راهنمای گام به گام: چگونه سابقه چک برگشتی خود را پاک کنیم؟

مواجهه با چک برگشتی می تواند گیج کننده باشد، اما با دنبال کردن یک فرآیند منظم، می توانید این چالش را مدیریت کرده و سوابق خود را پاک کنید. این بخش، یک راهنمای عملی و گام به گام است تا شما را در این مسیر همراهی کند.

آمادگی های اولیه

پیش از هر اقدامی، لازم است اطلاعات دقیقی از وضعیت چک برگشتی خود داشته باشید.

• استعلام وضعیت چک برگشتی: اولین قدم، شناسایی دقیق چک یا چک های برگشتی است. شما می توانید با مراجعه به شعب بانک صادرکننده، یا از طریق سامانه های آنلاین بانک مرکزی، از وضعیت چک های خود و جزئیات برگشت خوردن آن ها مطلع شوید. سامانه هایی مانند سامانه «سمات» بانک مرکزی یا سامانه «صیاد» می توانند اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار دهند. این استعلام به شما کمک می کند تا تاریخ دقیق صدور گواهینامه عدم پرداخت، مبلغ چک و نام دارنده آن را به دست آورید.
• شناسایی دقیق چک یا چک های برگشتی: ممکن است چندین فقره چک برگشتی داشته باشید. لازم است برای هر یک از آن ها، اطلاعات لازم را جمع آوری کرده و وضعیت هر کدام را جداگانه بررسی کنید تا بتوانید بهترین استراتژی را برای رفع سوء اثر هر کدام در پیش بگیرید.

انتخاب بهترین روش

با توجه به اطلاعاتی که در بخش قبلی ارائه شد، حال نوبت آن است که بر اساس شرایط خودتان، مناسب ترین روش را برای رفع سوء اثر چک برگشتی انتخاب کنید. سوالات زیر می تواند به شما در این انتخاب کمک کند:

• آیا لاشه چک در دسترس شماست؟
• آیا با دارنده چک ارتباط دارید و حاضر به همکاری است؟
• آیا دارنده چک علیه شما شکایت حقوقی یا کیفری مطرح کرده است؟
• چند سال از تاریخ برگشت چک گذشته است؟

پاسخ به این سوالات، شما را به سمت یکی از روش های با لاشه چک، بدون لاشه چک یا مرور زمان سه ساله هدایت خواهد کرد.

جمع آوری مدارک لازم

پس از انتخاب روش، باید مدارک مورد نیاز را آماده کنید. هر روش ممکن است مدارک خاص خود را طلب کند، اما برخی مدارک عمومی که معمولاً مورد نیاز هستند، عبارتند از:

• اصل کارت ملی و شناسنامه صادرکننده چک.
• لاشه چک برگشتی (در صورت موجود بودن).
• گواهینامه عدم پرداخت صادره از سوی بانک.
• رضایت نامه محضری دارنده چک (در صورت نیاز).
• حکم قضایی یا نامه رسمی از مرجع ثبتی (در صورت نیاز).
• درخواست کتبی برای رفع سوء اثر (در برخی بانک ها).

مراجعه و پیگیری

با در دست داشتن مدارک کامل، به مرجع مربوطه مراجعه کنید.

1. مراجعه به بانک: در اغلب موارد، مرجع اصلی برای رفع سوء اثر چک برگشتی، شعبه بانکی است که چک از آن برگشت خورده است. مدارک خود را به متصدی مربوطه ارائه دهید و درخواست خود را مطرح کنید.
2. پیگیری و زمان بندی: فرآیند رفع سوء اثر پس از تکمیل مدارک و ارائه به بانک، معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز کاری زمان می برد. در این مدت، بانک باید استعلامات لازم را انجام داده و سابقه شما را از سیستم بانک مرکزی حذف کند. پس از این زمان، مجدداً وضعیت خود را استعلام کنید.

استعلام نهایی و اطمینان از رفع سوء اثر

پس از طی تمامی مراحل، بسیار مهم است که از حذف شدن سابقه چک برگشتی خود اطمینان حاصل کنید. می توانید با مراجعه حضوری به بانک، یا از طریق همان سامانه های استعلامی که در ابتدا استفاده کردید، وضعیت خود را بررسی کنید. اگر هنوز سابقه برگشتی مشاهده می شود، حتماً به شعبه بانک خود مراجعه کرده و موضوع را با جدیت پیگیری کنید تا مشکل برطرف شود. این مرحله، نقطه پایانی مسیر شما برای بازگشت به اعتبار بانکی و بهره مندی از خدمات بانکی است.

نکات حیاتی و تغییرات جدید در قوانین چک

قوانین مربوط به چک همواره در حال تغییر و به روزرسانی هستند و آگاهی از جدیدترین بخشنامه ها و نکات کلیدی، می تواند مسیر رفع سوء اثر چک برگشتی را برای شما هموارتر سازد. در این بخش، به برخی از مهم ترین نکات و تغییرات قانونی اشاره می کنیم که می تواند به شما در مدیریت هرچه بهتر وضعیت چک های برگشتی کمک کند.

هزینه های رفع سوء اثر چک برگشتی

فرآیند رفع سوء اثر چک برگشتی نیز مانند بسیاری از خدمات بانکی، دارای کارمزد است. این هزینه ها شامل موارد زیر می شود:

نوع درخواست	کارمزد (ریال)
صدور گواهی نامه عدم پرداخت (هنگام برگشت چک)	120,000
رفع سوء اثر چک برگشتی (در 2 مرحله)	140,000
مجموع (برای یک فقره چک)	260,000

این مبالغ به عنوان کارمزد بانکی دریافت می شوند و باید علاوه بر تأمین مبلغ اصلی چک، به آن ها توجه داشت.

فرصت ۱۰ روزه اولیه: اهمیت و تبعات

پس از برگشت خوردن یک چک، قانون یک فرصت ۱۰ روزه به صادرکننده می دهد تا نسبت به تأمین موجودی و رفع سوء اثر اقدام کند. استفاده از این مهلت، اهمیت فوق العاده ای دارد. اگر صادرکننده بتواند در این بازه زمانی کوتاه، مبلغ چک را تأمین کرده و آن را پاس کند، سابقه برگشتی در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی ثبت نمی شود یا به سرعت حذف می گردد و بسیاری از محرومیت های بانکی برای او اعمال نخواهد شد. اما در صورتی که این فرصت ۱۰ روزه از دست برود، بانک مرکزی موظف است اطلاعات مربوط به گواهینامه عدم پرداخت را در سامانه های خود ثبت کرده و در دسترس تمامی بانک ها، موسسات اعتباری غیر بانکی و عموم مردم قرار دهد که منجر به اعمال تمامی محرومیت های ذکر شده در ابتدای مقاله خواهد شد.

امکان افتتاح حساب جاری با سابقه چک برگشتی (بدون دسته چک)

در یک اصلاحیه مهم که توسط شورای پول و اعتبار صورت گرفته، ممنوعیت مطلق افتتاح حساب جاری برای افراد دارای سابقه چک برگشتی برداشته شد. پیش از این، حتی اگر سابقه برگشتی مربوط به سال های دور بود یا مشکل حل شده بود، باز هم افراد برای افتتاح حساب جاری با مشکل مواجه بودند. اما اکنون، اشخاص حقیقی و حقوقی که فاقد شرایط اخذ دسته چک یا بدهی غیر جاری هستند، می توانند نسبت به افتتاح حساب جاری اقدام کنند. البته این امکان تنها برای افتتاح «حساب جاری بدون دسته چک» فراهم است و برای دریافت دسته چک، همچنان باید مفاد مربوط به رفع سوء اثر چک برگشتی را رعایت کرد. این تغییر برای بسیاری از افرادی که صرفاً برای مبادلات عادی مالی خود به یک حساب جاری نیاز دارند، خبر خوبی محسوب می شود.

دریافت دسته چک جدید برای کسب وکارها (با شرایط خاص)

یکی از چالش های اصلی برای بنگاه های اقتصادی و واحدهای تولیدی که به دلیل شرایط غیرقابل کنترل، با چک برگشتی مواجه شده اند، عدم امکان دریافت دسته چک جدید است. اما قانون گذار برای این دسته از فعالان اقتصادی، شرایطی را فراهم کرده است تا بتوانند با وجود سابقه چک برگشتی رفع سوء اثر نشده، دسته چک جدید دریافت کنند. این شرایط به شرح زیر است:

1. ارائه اظهارنامه مالیاتی ثبت شده نزد مرجع مالیاتی.
2. ارائه لیست واریز حق بیمه ثبت شده در سازمان تأمین اجتماعی.
3. صدور دسته چک موجب تسهیل در تداوم فعالیت و پیشگیری از تعطیلی واحد اقتصادی شود.
4. صدور دسته چک موجب حفظ اشتغال و جلوگیری از تعدیل نیروی انسانی شاغل در واحد اقتصادی شود.

در صورت داشتن این شرایط، متقاضی باید درخواست خود را همراه با مصوبه هیئت مدیره و مستندات توجیهی به امضای مدیرعامل بانک، برای بانک مرکزی ارسال کند. بانک مرکزی پس از بررسی شرایط و احراز آن ها، نسبت به تمهید شرایط لازم برای اعطای دسته چک اقدام خواهد کرد. البته باید توجه داشت که صدور دسته چک جدید برای مشتریانی که حساب جاری شان به دلایل قانونی یا با تصمیم مرجع قضایی مسدود شده باشد، همچنان ممنوع است.

قانون مهم سال ۱۴۰۴: مسدودی مبالغ واریزی جدید

یکی از قوانین مهم و جدید که برای سال ۱۴۰۴ به آن تأکید شده، مربوط به نحوه مسدودسازی حساب های دارای چک برگشتی است. طبق این قانون، پس از مسدودسازی اولیه موجودی حساب ها به میزان کسری چک برگشتی، هرگونه واریز جدید به این حساب ها نیز تا سقف مبلغ کسری، به نفع دارنده چک مسدود خواهد شد. این بدان معناست که تا زمان کامل رفع سوء اثر، برداشت از این مبالغ واریزی جدید نیز امکان پذیر نخواهد بود. این قانون با هدف افزایش سرعت وصول مطالبات دارنده چک و فشار بیشتر بر صادرکننده برای رفع سوء اثر اعمال شده است. بنابراین، صادرکنندگان چک باید به این نکته مهم توجه ویژه داشته باشند تا در فرآیندهای مالی روزمره خود دچار مشکل نشوند و هرچه سریع تر برای تسویه چک های برگشتی اقدام کنند.

نتیجه گیری

چک برگشتی، معضلی که می تواند پیامدهای گسترده ای بر زندگی مالی افراد داشته باشد، با آگاهی از قوانین و پیگیری صحیح، قابل حل است. همانطور که گفته شد، قانون جدید چک و بخشنامه های بانک مرکزی مسیرهای متعددی را برای رفع سوء اثر چک برگشتی پیش بینی کرده اند که برجسته ترین آن ها، قانون مرور زمان سه ساله در صورت عدم طرح شکایت از سوی دارنده چک است. این قانون، فرصتی ارزشمند برای بازگشت به اعتبار بانکی فراهم می آورد، مشروط بر اینکه صادرکننده از جزئیات آن آگاه بوده و در صورت لزوم، اقدامات پیگیرانه را انجام دهد.

جدای از قانون سه ساله، راه های دیگری همچون تأمین موجودی و ارائه لاشه چک، واریز وجه به سپرده مسدودی، ارائه رضایت نامه محضری دارنده، یا ارائه حکم قضایی نیز برای رفع سوء اثر وجود دارد. انتخاب روش مناسب، به شرایط فردی هر شخص بستگی دارد. مهم است که هر فردی که با مشکل چک برگشتی مواجه است، با استعلام دقیق وضعیت چک های خود، جمع آوری مدارک لازم و مراجعه به مراجع ذیصلاح، هرچه سریع تر برای رفع سوء اثر اقدام کند. بی توجهی به این موضوع می تواند منجر به مسدود شدن حساب ها، عدم امکان دریافت تسهیلات و محرومیت از سایر خدمات بانکی شود که می تواند فشارهای مالی و اقتصادی قابل توجهی را به همراه داشته باشد. با اطلاع از حقوق و تکالیف خود، می توان این مسیر را با موفقیت طی کرد و دوباره به یک وضعیت مالی باثبات و معتبر دست یافت.