خلاصه جامع کتاب جاجخون: یاریارهای لری اثر مصطفی مبارکی

کتاب جاجخون: یاریارهای لری اثر مصطفی مبارکی، گنجینه ای ارزشمند از ادبیات شفاهی قوم لر است که ریشه های عمیق فرهنگی و تاریخی این دیار را در قالب اشعار یاریار به تصویر می کشد و دریچه ای نو به سوی درک جهان بینی، عواطف و زندگی ایلیاتی مردمان لر می گشاید.

سفری در دل تاریخ و فرهنگ ایران زمین، همواره با کشف گنجینه های پنهان ادبیات فولکلور همراه بوده است. ادبیاتی که سینه به سینه، نسل به نسل منتقل شده و امروز، به لطف پژوهشگران و ادیبان متعهد، به شکل مکتوب در اختیار ما قرار می گیرد. در این میان، کتاب جاجخون: یاریارهای لری به قلم دکتر مصطفی مبارکی، نه تنها یک مجموعه شعر، بلکه تندیسی از هویت، رنج و شیرینی زندگی قوم لر است. این اثر که به دقت و با عشقی بی حد نسبت به میراث فرهنگی زاگرس نشینان گردآوری و تدوین شده، خواننده را به یک تجربه عمیق و منحصربه فرد از زیست بوم و اندیشه مردمان این خطه دعوت می کند. در ادامه به بررسی دقیق تر این کتاب ارزشمند و جایگاه آن در ادبیات بومی ایران خواهیم پرداخت.

یاریار چیست؟ ستون فقرات شعر بومی لرستان

یاریار، واژه ای آشنا برای مردمان لرزبان، اما شاید غریبه برای بسیاری از فارسی زبانان، قلب تپنده ی شعر بومی کهگیلویه و بویراحمد و بخش های وسیعی از لرستان است. این قالب شعری، فراتر از یک ساختار صرف ادبی، بازتابی از روح جمعی، عواطف مشترک و جهان بینی ایلیاتی این قوم کهن است. فهم کتاب جاجخون بدون درک ماهیت یاریار، مانند تلاش برای فهم یک داستان بدون شناخت شخصیت های اصلی آن خواهد بود.

تعریف دقیق و جامع یاریار

یاریار، در تعریف ادبی، نوعی تک بیتی (دوبیتی) است که در وزن عروضی «فَعلاتُ فاعلن فَعلاتُ فَع لَن» سروده می شود. این وزن، به اشعار یاریار حالتی موزون و دلنشین می بخشد که هنگام خوانش یا زمزمه کردن، تاثیر عمیقی بر شنونده می گذارد. خاستگاه این قالب شعری به طور مشخص، ادبیات شفاهی استان کهگیلویه و بویراحمد و مناطق همجوار است، جایی که طبیعت بکر و زندگی ایلیاتی، الهام بخش شاعران گمنام و بی شمار آن بوده است.

یاریار در کنار شروه (که بیشتر در جنوب ایران و بوشهر رواج دارد اما تاثیراتی در ادبیات لری نیز داشته) و بیت (قالب های بلندتر روایی یا غنایی در فرهنگ لری)، یکی از پایه های اصلی شعر لری را تشکیل می دهد. با این تفاوت که یاریار با ایجاز و عمق بی نظیر خود، می تواند در یک بیت، دنیایی از معنا، حس و تجربه را جای دهد. این تک بیت ها، غالباً بیانگر لحظاتی ناب از زندگی، عواطف انسانی، مواجهه با طبیعت و بازتاب ارزش های اجتماعی هستند.

اهمیت یاریار به عنوان شناسنامه قوم لر

دکتر مصطفی مبارکی به درستی یاریار را شناسنامه قوم لر می نامد. این نامگذاری، نه از سر اغراق، که از بطن واقعیت فرهنگی و تاریخی این قوم برآمده است. یاریار بیش از آنکه صرفاً یک شعر باشد، یک حافظه جمعی، یک سند مردم شناختی و یک آیینه تمام نمای هویت لری است. دلایل این اهمیت عمیق و نامگذاری دقیق را می توان در چند نکته کلیدی جستجو کرد:

• بازتاب هویت و جهان بینی: یاریارها به زیباترین شکل ممکن، روحیات، ارزش ها، آرزوها، ترس ها و شادی های مردم لر را بازتاب می دهند. در هر یاریار، می توان رگه هایی از غیرت، مهمان نوازی، عشق به طبیعت، مقاومت در برابر سختی ها و دلبستگی به آب و خاک را مشاهده کرد.
• حفظ تاریخ شفاهی: بسیاری از یاریارها، روایتگر وقایع تاریخی، قهرمانی ها، کوچ ها و تحولات اجتماعی هستند که نسل به نسل منتقل شده اند. آن ها بخش مهمی از تاریخ شفاهی قومی را حفظ کرده اند.
• تنوع در اجرا و خوانش: مبارکی در مقدمه کتاب اصلی به ۵ دسته خوانش یاریار در منطقه اشاره می کند. این تنوع در شیوه های اجرا، نشان دهنده ی پویایی و زنده بودن این قالب در فرهنگ عامه است. هر شیوه خوانش، حسی متفاوت را منتقل می کند و به عمق تجربه مخاطب می افزاید. از زمزمه های عاشقانه در تنهایی شب های کوهستان تا همراهی با ساز و دهل در مراسم شادی و عزا، یاریار همواره حضور داشته و نفس کشیده است.
• پیوند عمیق با طبیعت: زندگی ایلیاتی، عشایر لر را همواره با طبیعت درگیر ساخته است. یاریارها مملو از تصاویر کوه، رود، درخت بلوط، ستاره ها و تمام عناصری هستند که در زیست روزمره آن ها نقش دارند. این پیوند با طبیعت، به شعر یاریار اصالتی بی بدیل می بخشد.

در مجموع، یاریار نه تنها ستون فقرات شعر بومی لرستان است، بلکه به نوعی روح سرگردان و جاری این سرزمین در کالبد کلمات محسوب می شود. از همین رو، گردآوری و حفظ آن، تلاشی سترگ برای حفظ یک میراث گرانبهاست.

مصطفی مبارکی: راوی نغمه های کهن لر

پشت هر اثر ادبی ماندگار، همواره دغدغه ها و تلاش های بی وقفه ی خالقی نهفته است. در مورد کتاب جاجخون، این دغدغه و تلاش مضاعف، به شخصیتی چون دکتر مصطفی مبارکی تعلق دارد؛ پژوهشگری ژرف نگر و شاعری دل آگاه که عمر خود را وقف ادبیات بومی کهگیلویه و بویراحمد و فرهنگ قوم لر کرده است. شناخت این شخصیت، به درک بهتر ارزش کتاب جاجخون کمک شایانی می کند.

معرفی کوتاهی از دکتر مصطفی مبارکی

دکتر مصطفی مبارکی، نامی آشنا در محافل ادبی و پژوهشی مرتبط با فرهنگ و ادبیات لرستان است. او نه تنها یک شاعر و ادیب تواناست، بلکه به عنوان یک پژوهشگر مردم شناس و زبان شناس، عمری را صرف گردآوری، تدوین و تحلیل گنجینه های شفاهی این مرز و بوم کرده است. دغدغه ی اصلی مبارکی، همواره حفظ و احیای این میراث گرانبها از خطر فراموشی بوده است؛ میراثی که سال ها سینه به سینه و دهان به دهان گشته و در خطر از بین رفتن تحت تاثیر هجوم فرهنگ های مدرن قرار گرفته بود.

انگیزه و دغدغه او در گردآوری، تدوین و احیای یاریارهای لری

انگیزه ی مبارکی برای نگارش کتاب جاجخون، فراتر از یک پروژه ی صرف ادبی، ریشه های عمیقی در تعهد فرهنگی و حس مسئولیت پذیری او دارد. او به خوبی می دانست که بسیاری از یاریارها، به دلیل ماهیت شفاهی خود، در حال محو شدن از حافظه جمعی هستند. هر سال که می گذشت، صدای کهنسالان کم می شد و نغمه های دیرینه ی ایلیاتی، رنگ می باختند.

او با درک این خطر، کمر همت بست تا این اشعار را پیش از آنکه کاملاً به دست فراموشی سپرده شوند، گردآوری و مکتوب کند. این کار، صرفاً جمع آوری نبود، بلکه تدوین، آوانگاری دقیق و ترجمه ی روان به فارسی را نیز شامل می شد تا هم اصالت اشعار حفظ شود و هم برای طیف وسیع تری از مخاطبان (چه لرزبان و چه غیر لرزبان) قابل فهم و دسترس باشد. او می خواست شناسنامه قوم لر را که در قالب یاریارها متجلی شده بود، از غبار زمان برهاند و به نسل های آینده تقدیم کند.

جایگاه جاجخون در مجموعه کارهای ادبی و پژوهشی او

کتاب جاجخون: یاریارهای لری در میان آثار دکتر مصطفی مبارکی، جایگاه ویژه ای دارد. این اثر، نتیجه ی سال ها تحقیق میدانی، گوش سپردن به صدای طبیعت و مردم، و تعمق در فرهنگ فولکلوریک است. این کتاب نه تنها یک مرجع ادبی، بلکه یک سند مهم مردم شناختی و زبان شناختی به شمار می رود. جاجخون نشان دهنده ی عمق نگاه و گستره ی پژوهش های مبارکی در زمینه شعر فولکلوریک لری و احیای زبان و فرهنگ بومی است. این اثر او را به عنوان یکی از پیشگامان در حفظ و معرفی ادبیات بومی کهگیلویه و بویراحمد و اشعار لری مصطفی مبارکی معرفی می کند و نام او را در کنار دیگر خادمان فرهنگ و ادب این مرز و بوم جاودان می سازد.

خلاصه ای جامع از محتوای کتاب جاجخون: کاوشی در ۱۲۷ یاریار لری

کتاب جاجخون دریچه ای است به دنیای پر رمز و راز و در عین حال صمیمی قوم لر، جایی که هر یاریار، داستانی کوتاه از زندگی، عشق، طبیعت و انسان را در خود جای داده است. با گشودن این کتاب، خواننده به سفری عمیق در ۱۲۷ بیت کوتاه اما پرمغز دعوت می شود که هر یک، حسی ناب و اصیل را به او هدیه می دهد.

ساختار و ویژگی های بارز کتاب

کتاب جاجخون شامل ۱۲۷ یاریار لری است که با دقت و ظرافت از دل ادبیات شفاهی گردآوری شده اند. این تعداد، نشان دهنده ی وسعت کار پژوهشی مصطفی مبارکی و جامعیت این مجموعه است. یکی از مهمترین ویژگی هایی که دسترسی به این گنجینه را برای مخاطبان غیر لرزبان نیز فراهم می آورد، وجود آوانگاشت (فونتیک) برای تلفظ صحیح کلمات لری و نیز برگردان فارسی برای درک عمیق تر معنای اشعار است. این رویکرد، کتاب را به یک منبع آموزشی و پژوهشی ارزشمند نیز تبدیل می کند و نشان می دهد که هدف نویسنده، تنها گردآوری نبوده، بلکه تسهیل دسترسی و فهم محتوا برای همگان بوده است.

نحوه سازماندهی اشعار در کتاب، امکان یک مطالعه ی روان و پیوسته را فراهم می آورد. این اشعار غالباً بر اساس مضامین مشترک یا جریانی طبیعی از احساسات و تجربیات مرتب شده اند که به خواننده اجازه می دهد تا با هر بخش، به گوشه ای از این فرهنگ غنی وارد شود و با روحیات مردم لر آشنایی پیدا کند.

مضامین اصلی و پررنگ یاریارهای جاجخون

یاریارهای گردآوری شده در کتاب جاجخون، طیف وسیعی از مضامین انسانی و اجتماعی را پوشش می دهند. این مضامین، آینه ای تمام نما از زندگی، باورها و عواطف فرهنگ قوم لر هستند:

• عشق و دلدادگی: بسیاری از یاریارها، بیانگر عشق های پاک، دلدادگی های خالصانه و حسرت های عاشقانه در بستر طبیعت بکر و زندگی ساده ی ایلیاتی هستند. این عشق ها، گاه زمینی و گاه آسمانی، با زبانی ساده و بی پیرایه اما عمیق، به تصویر کشیده می شوند. آن ها نه تنها بیانگر شور و شعور عاشقانه، بلکه نشان دهنده ی اصالت عواطف انسانی در میان این مردمان هستند.
• زندگی ایلی و قبیله ای: یاریارها، نقشی گویا از زندگی ایلی، کوچ عشایر، ییلاق و قشلاق، ارتباط تنگاتنگ با طبیعت وحشی و در عین حال زیبا، و سختی ها و سادگی های معیشت را ارائه می دهند. خواننده با مطالعه این اشعار، می تواند خود را در دل کوچ های بزرگ، کنار سیاه چادرها و در مواجهه با چالش های زندگی دامداری و عشایری تصور کند.
• سنت ها و باورهای بومی: این اشعار به زیبایی به آداب و رسوم، مراسمات، ارزش های اجتماعی و اخلاقی رایج در میان قوم لر اشاره دارند. از رسم مهمان نوازی و شجاعت گرفته تا جایگاه زن و مرد در جامعه ایلی، همگی در این تک بیت ها منعکس شده اند. آن ها پنجره ای به سوی درک عمیق تر از تاریخچه یاریار و چگونگی شکل گیری آن در بستر این سنت ها هستند.
• انسان مداری، راستی و جوانمردی: فضایل اخلاقی چون راستی، جوانمردی، غیرت و تعهد به عهد و پیمان، از مضامین برجسته ی بسیاری از یاریارهاست. این اشعار، تأکیدی بر ارزش های انسانی پایدار دارند که در طول نسل ها، سنگ بنای هویت اخلاقی قوم لر بوده اند.
• تصویرسازی از طبیعت و جغرافیا: کوه های سر به فلک کشیده، رودهای خروشان، درختان بلوط کهنسال و حیوانات وحشی، نقش پررنگی در اشعار یاریار ایفا می کنند. طبیعت، نه تنها پس زمینه، بلکه خود یک شخصیت فعال در این اشعار است که با انسان و عواطف او در هم تنیده می شود.

نمونه هایی منتخب از یاریارها (با آوانگاشت و برگردان فارسی و تحلیل مختصر)

برای ملموس تر شدن بحث، به چند نمونه از این اشعار دلنشین اشاره می کنیم که هر یک، داستانی برای گفتن دارند و روح فرهنگ لری را به تصویر می کشند. انتخاب این نمونه ها بر اساس گستردگی مضامین و عمق تاثیرگذاری آن ها صورت گرفته است:

یاریار: اَو وَ اَوتی نیخرُم، َبش که بَی مسیره / ایلَل ِ بَراَفتویی، نصف ِ گرمسیره

آوانگاشت: Av va avti nikhorum, bash ke bey masire / Ilal-e barafta-i, nesf-e garmsire

برگردان فارسی: من آب به این سادگی نمی خورم، بگذار که با مسیر (سختی) باشد / ایل هایی که رو به آفتابند، نیمی از گرمسیرند (ناچار به کوچند و تابستان را در ییلاق می گذرانند).

تحلیل مختصر: این یاریار، نمادی از سخت کوشی، غرور ایلی و وابستگی به شرایط طبیعی و کوچ نشینی است. ایل، برای دست یافتن به حیات، همواره در حرکت و مواجهه با سختی هاست. آب برایش صرفاً یک نوشیدنی نیست، بلکه حاصلی از یک مسیر پر مشقت است. این بیت، عمق فلسفه ی زندگی ایلی را به وضوح نشان می دهد.

نمونه ای دیگر که به عشق و دلبستگی در بستر طبیعت اشاره دارد:

یاریار: دَردمَنی اَر بینِمِت، اَز نو دَردم رَهدِنه / هرجا که تو بَشینیم، باغ ِ گُلُم کَردِنه

آوانگاشت: Dardamani ar binemet, az now dardam rahdene / Harja ke to bashinim, bagh-e golom kardene

برگردان فارسی: ای درد من، اگر تو را ببینم، دوباره دردم می رود / هر جا که تو بنشینی، باغ گلم شکوفا می شود.

تحلیل مختصر: این یاریار، تصویری زیبا از تأثیر حضور محبوب بر روح و روان عاشق ارائه می دهد. دردی که با دیدار معشوق تسکین می یابد و جهانی که با حضور او، از خشکی به باغی پر از گل تبدیل می شود. این حس عمیق، به سادگی و بی پیرایگی بیان شده که خاصیت اشعار لری مصطفی مبارکی است.

چرا کتاب جاجخون یک اثر مهم است؟ نقد و بررسی عمیق

اهمیت کتاب جاجخون فراتر از یک مجموعه شعر صرف است؛ این اثر، یک نقطه عطف در حفظ و معرفی ادبیات بومی کهگیلویه و بویراحمد و فرهنگ قوم لر به شمار می رود. برای درک عمق این اهمیت، لازم است به بررسی ابعاد فرهنگی، پژوهشی و ادبی آن بپردازیم.

اهمیت فرهنگی و پژوهشی

یکی از بزرگترین خدمات کتاب جاجخون، نقش آن در حفظ و انتقال ادبیات شفاهی است که در خطر فراموشی قرار داشت. ادبیات شفاهی، بخش عظیمی از هویت فرهنگی هر قوم را تشکیل می دهد، اما به دلیل عدم ثبت مکتوب، همواره آسیب پذیر بوده است. مبارکی با گردآوری این یاریارها، نه تنها این گنجینه را از خطر نابودی نجات داده، بلکه آن را برای نسل های آینده نیز ماندگار کرده است.

این کتاب به عنوان یک سند مردم شناختی و زبان شناختی نیز از ارزش بالایی برخوردار است. پژوهشگران مردم شناسی می توانند از طریق مضامین و تصاویر این اشعار، به عمق باورها، آداب و رسوم و شیوه ی زندگی مردم لر پی ببرند. زبان شناسان نیز با مطالعه آوانگاشت و ساختار زبانی یاریارها، می توانند به بررسی دقیق تر گویش لری و تحولات آن بپردازند. این اثر به احیای هویت و غرور فرهنگی قوم لر کمک شایانی کرده و به آن ها فرصت داده تا میراث ادبی خود را به جهان معرفی کنند.

نقاط قوت کتاب از منظر ادبی و محتوایی

جامعیت در گردآوری و گستردگی مضامین: ۱۲۷ یاریار جمع آوری شده در این کتاب، طیف وسیعی از تجربیات و عواطف انسانی را پوشش می دهند. از عشق و دلدادگی تا کوچ و سختی زندگی ایلی، همگی در این مجموعه به تصویر کشیده شده اند.

ارائه آوانگاشت و ترجمه فارسی: این ویژگی، دسترسی پذیری کتاب را به شدت افزایش داده است. مخاطبان غیر لرزبان می توانند با کمک ترجمه ها، به سادگی به عمق معنای اشعار پی ببرند و آوانگاشت نیز تلفظ صحیح را ممکن می سازد. این رویکرد، جاجخون را به پلی میان فرهنگ ها تبدیل می کند.

اصالت و ریشه دار بودن اشعار: یاریارها، برخلاف بسیاری از شعرهای نوین، ریشه در اعماق فرهنگ و زندگی مردم دارند. این اصالت، به آن ها قدرتی می بخشد که تاثیر عمیقی بر روح مخاطب می گذارد و حس واقعی بودن را منتقل می کند.

انتقال حس نوستالژی، سادگی و عمق عواطف انسانی: اشعار کتاب جاجخون، با زبان ساده و بی پیرایه ی خود، حس نوستالژی نسبت به گذشته، زندگی های ساده و عواطف عمیق انسانی را زنده می کنند. خواننده با مطالعه آن ها، می تواند به دنیایی سفر کند که در آن، ارزش ها هنوز دست نخورده و عواطف، بی واسطه بیان می شوند.

جایگاه جاجخون در ادبیات معاصر بومی ایران

کتاب جاجخون نه تنها به غنای ادبیات بومی کشور کمک می کند، بلکه به عنوان یک الگوی موفق برای گردآوری و معرفی ادبیات شفاهی سایر مناطق ایران نیز مطرح است. این اثر نشان می دهد که چگونه می توان با تلفیق پژوهش علمی و دغدغه های فرهنگی، گنجینه های محلی را به میراث ملی تبدیل کرد.

در دوره ای که جهانی شدن و یکسان سازی فرهنگی، تنوع زبان ها و گویش ها را تهدید می کند، آثاری چون جاجخون نقش حیاتی در حفظ و احیای این تنوع دارند. این کتاب به همراه سایر کتاب های شعر گویشی، نه تنها یک ژانر ادبی را احیا می کند، بلکه به حفظ هویت های محلی و تقویت حس تعلق ملی نیز کمک می کند. این اثر، فریاد اصالت یک فرهنگ است که در دل زمان به گوش می رسد و به همه یادآور می شود که ریشه های ما، چقدر عمیق و پربار است.

چه کسانی از مطالعه کتاب جاجخون لذت خواهند برد؟ (توسعه مخاطب هدف)

کتاب جاجخون: یاریارهای لری، با محتوای غنی و لحن اصیل خود، طیف وسیعی از خوانندگان را به سوی خود فرامی خواند. این کتاب فراتر از یک مجموعه شعر صرف، تجربه ای عمیق از یک فرهنگ زنده و پویا را ارائه می دهد که می تواند برای گروه های مختلفی جذاب و آموزنده باشد. اگر شما یکی از این افراد هستید، قطعاً از مطالعه این اثر لذت خواهید برد:

• اگر شیفته سادگی و عمق زندگی ایلی هستید: اگر همیشه رؤیای سفر به دل طبیعت بکر و آشنایی با زندگی عشایری را در سر داشته اید، یا از مطالعه ی داستان هایی که بوی سادگی و اصالت می دهند لذت می برید، یاریارهای جاجخون شما را به عمق این جهان خواهند برد. این اشعار، تصویری زنده و ملموس از کوچ ها، روابط انسانی در ایل و ارتباط ناگسستنی با طبیعت را پیش چشمان شما می گشایند.
• اگر به دنبال ریشه های ادبی و فرهنگی قوم لر می گردید: دانشجویان، پژوهشگران و هر کسی که علاقه مند به فرهنگ قوم لر، ادبیات بومی کهگیلویه و بویراحمد و شعر فولکلوریک لری است، این کتاب را یک منبع بی نظیر خواهد یافت. این اثر نه تنها به عنوان یک مرجع ادبی، بلکه به مثابه یک سند مردم شناختی و زبان شناختی، اطلاعات دست اولی را برای تحلیل و بررسی ارائه می دهد.
• اگر به شعر کهن و فولکلوریک با ترجمه و آوانگاشت نیاز دارید: برای کسانی که با زبان لری آشنایی ندارند اما می خواهند از زیبایی های اشعار لری بهره مند شوند، وجود آوانگاشت و برگردان فارسی، این امکان را فراهم می آورد. این ویژگی، جاجخون را به گزینه ای عالی برای آشنایی اولیه با این گویش و ادبیات آن تبدیل می کند.
• اگر از مطالعه آثاری که حس نوستالژی را زنده می کنند، لذت می برید: یاریارها مملو از حس نوستالژی به گذشته، سادگی های فراموش شده و ارزش های از دست رفته هستند. اگر شما نیز از آن دست خوانندگانی هستید که به دنبال آثاری هستند که خاطرات شیرین و گاه تلخ گذشته را زنده کنند و روح را به سفری در زمان ببرند، جاجخون انتخاب مناسبی است.
• اگر به دنبال آشنایی با جایگاه مصطفی مبارکی در ادبیات معاصر هستید: برای علاقه مندان به شناخت نویسندگان و پژوهشگران معاصر در زمینه ادبیات بومی، این کتاب، معرفی جامعی از تلاش ها و دغدغه های مصطفی مبارکی در حفظ میراث فرهنگی ایران ارائه می دهد.
• اگر به مباحث انسان مداری، راستی و جوانمردی در قالب شعر علاقه مندید: ارزش های اخلاقی چون راستی، وفاداری، شجاعت و جوانمردی، از ستون های اصلی بسیاری از یاریارها هستند. اگر به دنبال اشعاری هستید که این مفاهیم عمیق را به زبانی ساده و صمیمی بیان کنند، این کتاب برای شما جذاب خواهد بود.

در نهایت، کتاب جاجخون برای هر کسی که قلبی برای فرهنگ غنی ایران دارد و می خواهد به عمق زیبایی ها و حکمت های پنهان در دل ادبیات بومی سفر کند، یک گنجینه ی بی بدیل است. این یک دعوت است به تجربه ای متفاوت، به شنیدن صدای نیاکان و به درک ریشه های عمیق هویتی.

نتیجه گیری

در پایان این سفر عمیق به دنیای کتاب جاجخون: یاریارهای لری، آنچه بیش از هر چیز در ذهن و قلب خواننده نقش می بندد، عظمت و اصالت فرهنگی است که در هر بیت این مجموعه موج می زند. این کتاب، اثری فراتر از یک مجموعه شعر ساده است؛ پلی میان گذشته و حال، میان ادبیات شفاهی در حال فراموشی و ثبت ماندگار کلمات، و میان قلوب مردمان لر و سایر ایرانیان است.

دکتر مصطفی مبارکی با عشق، تعهد و تلاشی بی وقفه، گنجینه ای از عواطف، حکمت ها و شیوه ی زندگی قوم لر را گردآوری کرده است. او نه تنها یاریارها را از ورطه ی فراموشی نجات داد، بلکه با ارائه آوانگاشت و ترجمه ی فارسی، امکان دسترسی به این میراث را برای همگان فراهم آورد. این اثر، نمایانگر هویت، تاریخ و جهان بینی مردمان زاگرس نشین است و هر یاریار، داستان کوچ ها، دلدادگی ها، رنج ها و شادی های یک زندگی اصیل و پیوند ناگسستنی با طبیعت را بازگو می کند.

خواندن کتاب جاجخون، نه تنها فرصتی برای لذت بردن از زیبایی های شعر گویشی است، بلکه دعوتی است به درک عمیق تر از یکی از کهن ترین و غنی ترین فرهنگ های این سرزمین. این کتاب، ما را به ریشه هایمان متصل می کند، حس نوستالژی را زنده می سازد و به ما یادآور می شود که میراث فرهنگی ما، گنجینه ای است که باید با جان و دل آن را پاس بداریم. توصیه می شود که هر علاقه مند به ادبیات، فرهنگ و مردم شناسی ایران، این اثر ارزشمند را مطالعه کند تا خود را در جریان زلال و بی ریای یاریارهای لری غرق سازد و حس اصالت و زیبایی را تجربه کند.